رادیوتراپی یا پرتو درمانی انواع مختلف سرطان را به طور موثر درمان می کند. اما مانند سایر روش های درمانی سرطان ، اغلب باعث بروز عوارض جانبی می شود. هر فرد عوارض رادیوتراپی را به طور متفاوتی تجربه می کند. عوارض رادیوتراپی به نوع سرطان ، محل آن ، دوز پرتو درمانی ، سلامت عمومی و سایر عوامل بستگی دارد. مهم است که با تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد هر گونه عارضه جانبی که تجربه می کنید صحبت کنید تا آنها بتوانند راه هایی برای کمک به شما پیدا کنند.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
در ادامه این مطلب در خصوص عوارض رادیوتراپی در نقاط مختلف بدن اطلاعات مفیدی ارائه کرده ایم.
چرا رادیوتراپی ایجاد عوارض جانبی می کند؟
از دوزهای بالای پرتودرمانی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. عوارض جانبی ، ناشی از آسیب به سلول ها و بافت های سالم در نزدیکی ناحیه درمان است.
در سال های اخیر تحقیقات عمده ای در زمینه پرتودرمانی صورت گرفته است که آن را دقیق تر کرده است. این امر در مقایسه با تکنیک های پرتودرمانی که در گذشته استفاده می شد ، عوارض جانبی این روش درمانی را کاهش داده است.
برخی از افراد عوارض رادیوتراپی را کمتر از دیگران تجربه می کنند. یا حتی گاهی پیش می آید که فردی هیچ گونه عوارضی را تجربه نکند. برخی از افراد نیز عوارض جانبی شدید تری را تجربه می کنند.
واکنش ها به پرتودرمانی اغلب در هفته دوم یا سوم درمان شروع می شود. یا ممکن است چندین هفته پس از درمان نهایی ادامه یابد. برخی از عوارض جانبی ممکن است طولانی مدت باشد.
با تیم درمانی خود در مورد انتظاراتی که می توان از جلسات رادیوتراپی داشت ، صحبت کنید.
آیا گزینه هایی برای پیشگیری یا درمان این عوارض وجود دارد؟
بله. تیم مراقبت های بهداشتی شما می تواند به شما کمک کند تا از بسیاری از عوارض جانبی پیشگیری کنید یا آنها را یا تسکین دهید. پیشگیری و درمان عوارض جانبی بخش مهمی از درمان کلی سرطان شما به شمار می رود. این امر تحت عنوان مراقبت تسکینی یا مراقبت حمایتی ارائه می شود.
قبل از شروع درمان ، از پزشک خود جویا شوید که برای نوع خاص درمانی که می گیرید از چه زمان ممکن است عوارض جانبی بروز پیدا کنند؟ در حین و بعد از درمان ، به تیم مراقبت های بهداشتی خود بگویید که به طور منظم چه احساسی دارید.
به طور شایع عوارض رادیوتراپی چیست؟
پرتودرمانی یک درمان موضعی نامیده می شود. این بدان معنی است که فقط بر آن ناحیه ای از بدن که مورد هدف قرار گرفته تأثیر می گذارد. به عنوان مثال ، پرتودرمانی به پوست سر ممکن است باعث ریزش مو شود. اما افرادی که در سایر قسمت های بدن خود پرتودرمانی دریافت می کنند ، معمولاً موهای سر خود را از دست نمی دهند.
عوارض جانبی شایع فیزیکی پرتودرمانی عبارتند از:
- تغییرات پوستی. برخی از افرادی که تحت پرتودرمانی قرار می گیرند ، دچار خشکی ، خارش ، تاول یا پوسته پوسته شدن می شوند. این عوارض به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن پرتودرمانی و سایر عوامل را دریافت کرده باشد. تغییرات پوستی ناشی از پرتودرمانی معمولاً چند هفته پس از پایان درمان از بین می رود. اگر آسیب پوستی به یک مشکل جدی تبدیل شود ، پزشک ممکن است برنامه درمانی شما را تغییر دهد. استفاده از لوسیون ممکن است به تغییرات پوستی کمک کند ، اما حتماً با پرستار یا سایر اعضای تیم مراقبت های بهداشتی در مورد اینکه کدام کرم را توصیه می کنند و چه زمانی آن را استفاده کنید ، مشورت کنید. همچنین بهتر است از پوست آسیب دیده در برابر آفتاب محافظت کنید.
- خستگی مفرط. خستگی مفرط اصطلاحی است که بیانگر این وضعیت است که تقریباً تمام اوقات احساس خستگی می کنید. بسیاری از بیماران خستگی مفرط را تجربه می کنند. میزان خستگی شما اغلب به برنامه درمانی شما بستگی دارد. به عنوان مثال ، پرتودرمانی همراه با شیمی درمانی ممکن است منجر به خستگی بیشتری شود.
- عوارض طولانی مدت رادیوتراپی. اکثر عوارض جانبی پس از درمان از بین می روند. اما برخی ادامه دارند ، بر می گردند یا بعدا شیوع می یابند. این موارد را اثرات طولانی مدت یا دیررس می نامند. یک اثر احتمالی دیررس ، بروز سرطان دوم است. این نوع جدیدی از سرطان است که به دلیل درمان اصلی سرطان ایجاد می شود. خطر این اثر دیررس کم است. و خطر اغلب کمتر از مزایای درمان سرطان اول است.
عوارض رادیوتراپی در قسمت های مختلف بدن چیست؟
برخی از عوارض جانبی به نوع و محل هدایت پرتودرمانی بر روی بدن بستگی دارد.
سر و گردن) پرتودرمانی با هدف سر و گردن فرد (عوارض رادیوتراپی گردن ) ممکن است باعث این عوارض شود:
- خشکی دهان
- زخم های دهان و لثه
- مشکل در بلعیدن
- سفتی در فک
- حالت تهوع
- ریزش مو
- نوعی تورم به نام لنف ادم
- پوسیدگی دندان
قفسه سینه) پرتودرمانی با هدف قفسه سینه ممکن است باعث این عوارض شود:
- مشکل در بلع
- تنگی نفس
- درد پستان یا نوک پستان
- سفتی شانه
- سرفه ، تب و احساس پري سينه ، معروف به پرتودرمانی پنومونيت. این اتفاق بین 2 هفته تا 6 ماه پس از پرتودرمانی رخ می دهد.
- فیبروز ناشی از تابش ، که باعث ایجاد زخم های دائمی در ریه (عوارض رادیوتراپی ریه ) در اثر پنومونیت پرتوی درمان نشده می شود. انکولوژیست پرتوی می داند چگونه خطر فیبروز را کاهش دهد.
معده و شکم) پرتودرمانی با هدف معده یا شکم ممکن است باعث این عوارض شود:
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- گرفتگی روده
- مدفوع شل یا اسهال
این علائم احتمالاً پس از درمان از بین می روند. در طول درمان ، پزشک می تواند برای کنترل این عوارض جانبی دارو تجویز کند. ایجاد تغییر در رژیم غذایی نیز ممکن است علائم را کاهش دهد. ممکن است مفید باشد که با یک متخصص تغذیه آنکولوژی صحبت کنید.
لگن) پرتودرمانی با هدف لگن (عوارض رادیوتراپی لگن ) ممکن است باعث این عوارض شود:
- مدفوع شل یا اسهال
- خونریزی از رکتوم
- بی اختیاری ادرار ، یعنی زمانی که فرد قادر به کنترل مثانه خود نباشد
- تحریک مثانه
- مشکلات جنسی برای مردان ، مانند اختلال نعوظ ، که ناتوانی در نعوظ یا حفظ آن است
- کاهش تعداد اسپرم و کاهش فعالیت اسپرم. این امر می تواند به دلیل پرتودرمانی در بیضه یا غده پروستات رخ دهد. این اتفاق می تواند توانایی شما در بچه دار شدن را تحت تأثیر قرار دهد.
- تغییراتی در قاعدگی ، مانند توقف قاعدگی
- علائم یائسگی ، مانند خارش واژن ، سوزش ، خشکی و سایر تغییرات در سلامت جنسی برای زنان
- اگر هر دو تخمدان تحت پرتودرمانی قرار بگیرند ، ممکن است ناباروری را تجربه کنید.
ریکال پرتودرمانی چیست؟
ریکال پرتودرمانی ، بثوراتی است که شبیه آفتاب سوختگی شدید به نظر می رسد. این عارضه نادر است و زمانی اتفاق می افتد که انواع خاصی از شیمی درمانی همزمان با پرتودرمانی با اشعه خارجی انجام شود یا بلافاصله بعد از آن انجام شود.
بثورات در بخشی از بدن که اشعه دریافت می کند ظاهر می شوند. علائم ممکن است قرمزی ، حساسیت به لمس ، تورم ، زخم های مرطوب و پوسته پوسته شدن پوست باشد.
به طور معمول ، این عوارض جانبی طی چند روز یا چند هفته پس از پرتودرمانی آغاز می شود. اما همچنین می توانند ماه ها یا سال ها بعد ظاهر شوند. پزشکان ریکال پرتودرمانی را با داروهایی به نام کورتیکواستروئید درمان می کنند. به ندرت ، ممکن است لازم باشد قبل از ادامه شیمی درمانی صبر کنید تا پوست بهبود یابد.
مقابله و کنار آمدن با عوارض رادیوتراپی
تجربه افراد مختلف در مورد پرتودرمانی متفاوت است. عوارض جانبی در افراد مختلف متفاوت است ، حتی اگر همان نوع درمان انجام شود. قبل از درمان ، از تیم مراقبت های بهداشتی خود بپرسید که کدام عوارض جسمانی ممکن است بروز یابد و چه چیزی را باید انتظار داشته باشید. همچنین ممکن است عوارض جانبی عاطفی بروز پیدا کنند و به دنبال حمایت از سلامت روان بودن برای کمک به کاهش اضطراب یا استرس بسیار مهم است.
از تیم مراقبت های بهداشتی خود در مورد روش های مراقبت از خود در طول دوره درمان ، از جمله استراحت کافی ، خوب غذا خوردن و هیدراته ماندن ، سوال کنید. بپرسید آیا برنامه ورزشی منظم یا سایر فعالیت های بدنی محدودیتی دارد یا خیر؟
و در طول دوره درمان خود با تیم درمانی خود در تعامل باشید. همیشه هنگام بروز عوارض جانبی ، علیرغم درمان یا ادامه آن ، موضوع را به تیم مراقبت های بهداشتی خود اطلاع دهید. این امر به تیم مراقبت های بهداشتی شما این امکان را می دهد تا روش هایی را برای کمک به شما در هنگام و بعد از درمان بهتر احساس کنند.
سوالاتی که می توانید از تیم مراقبت های بهداشتی خود بپرسید
- چه عوارض جانبی جسمانی مبتنی بر برنامه درمان پرتودرمانی خاص در من وجود دارد؟ چه زمانی احتمالاً شروع می شوند؟
- چگونه می توان از این عوارض جلوگیری کرد؟
- چگونه می توانم از پوست آسیب دیده در طول دوره درمان خود مراقبت کنم؟
- وقتی عارضه جانبی ای ظاهر شد یا بدتر شد به چه کسی باید بگویم؟
- آیا عوارض جانبی خاصی وجود دارد که باید فوراً در مورد آن به پزشک بگویم؟
- اگر از داشتن این روش درمانی مضطرب یا ناراحت شوم با چه کسی می توانم صحبت کنم؟
- اگر من عوارضی داشته باشم که بر تغذیه من تأثیر گذارد ، آیا می توانید یک متخصص تغذیه آنکولوژی را به من پیشنهاد دهید؟
- روش های دیگری که می توانم از خود در طول دوره درمان مراقبت کنم چیست؟
- آیا در طی این روش درمانی محدودیتی در ورزش یا سایر فعالیت های بدنی وجود دارد؟
- آیا این روش درمانی می تواند بر زندگی جنسی من تأثیر بگذارد؟ اگر چنین است ، چگونه و برای چه مدت؟
- آیا این روش درمانی می تواند توانایی باردار شدن یا فرزند آوری من را تحت تأثیر قرار دهد؟ اگر چنین است ، آیا باید قبل از شروع درمان سرطان با یک متخصص باروری صحبت کنم؟
- اثرات بالقوه طولانی مدت این نوع پرتو درمانی چیست؟
- اگر نگران مدیریت هزینه های مالی مراقبت از سرطان باشم ، چه کسی می تواند به من کمک کند؟
- آیا عوارض رادیوتراپی برای اطرافیان خطر ساز است ، اگر چنین است ، چه اقدامات احتیاطی ویژه ای لازم است؟
- پس از اتمام پرتودرمانی ، برنامه مراقبت پیگیرانه من چگونه خواهد بود؟
- چرا مراقبت های پیگیرانه برای کنترل عوارض جانبی درمان مهم است؟
بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران
چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی در تهران را بررسی کرده اید ، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید ، به شما مرکز درمان سرطان به آیند را معرفی می کنیم.
این مرکز پرتودرمانی مجهز به بهترین دستگاه پرتو درمانی تهران است. همچنین این مرکز معتبرترین و با تجربه ترین متخصص رادیوتراپی انکولوژی نیز برخوردار است.
دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.
شاد و تندرست باشید.
گروه پژوهش و تحقیقات بهایند
منبع: cancer.net
