سرطان ارثی
سرطان یک بیماری شایع است و تقریباً در هر خانواده تعدادی از اعضای آن مبتلا به سرطان می شوند. با این حال ، این به طور کلی به این معنی نیست که خانواده ها استعداد ارثی سرطان را دارند. اکثر قریب به اتفاق موارد سرطان از اثر ترکیبی از تأثیرات ارثی و همچنین خارجی ، مانند عوامل محیطی و سبک زندگی ناشی می شود.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
آیا سرطان ارثی است؟
چگونه یک سندرم سرطان ارثی یا سرطان خانوادگی را تشخیص می‌دهید؟
چیزهای خاصی احتمال اینکه سرطان در یک خانواده ناشی از سندرم سرطان خانوادگی باشد را بیشتر می‌کند، مانند:
- موارد زیادی از یک نوع سرطان (به خصوص اگر نوع غیر معمول یا نادری از سرطان باشد)
- سرطان‌هایی که در سنین پایین‌تر از حد معمول رخ می‌دهند (مانند سرطان روده بزرگ در یک فرد 20 ساله)
- بیش از یک نوع سرطان در یک فرد (مانند زنی که هم سرطان سینه و هم سرطان تخمدان دارد)
- سرطان‌هایی که در هر دو جفت اندام رخ می‌دهد (مانند هر دو چشم، هر دو کلیه یا هر دو سینه)
- بیش از یک سرطان دوران کودکی در خواهر و برادر (مانند سارکوم در یک برادر و یک خواهر)
- سرطان در جنسیتی که معمولاً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد (مانند سرطان سینه در مردان)
- سرطان در بسیاری از نسل‌ها رخ می‌دهد (مانند پدربزرگ، پدر و پسر)
هنگام تلاش برای تعیین اینکه آیا سرطان ممکن است در خانواده شما وجود داشته باشد، ابتدا اطلاعاتی را جمع‌آوری کنید. برای هر مورد سرطان، به موارد زیر نگاه کنید:
- چه کسی سرطان دارد؟ شما چگونه با هم مرتبط هستید؟ آنها در کدام طرف خانواده هستند (مادر یا پدر)؟
- چه نوع سرطانی است؟ نادر است؟
- این خویشاوند هنگام تشخیص چند ساله بود؟
- آیا این فرد بیش از یک نوع سرطان داشته است؟
- آیا آنها عوامل خطر شناخته شده ای برای نوع سرطان خود داشتند (مانند سیگار کشیدن برای سرطان ریه)؟
- آیا کسی در خانواده با یا بدون سرطان آزمایش ژنتیک انجام داده است و آیا آن آزمایش ژن‌های غیرطبیعی را نشان داده است؟
سرطان در یک خویشاوند نزدیک، مانند والدین یا خواهر و برادر (برادر یا خواهر)، بیشتر از سرطان در یک خویشاوند دورتر، باعث نگرانی شما می‌شود. حتی اگر سرطان در یک خویشاوند دور از یک جهش ژنی باشد، احتمال اینکه ژن غیر طبیعی به شما منتقل شود کمتر از یک خویشاوند نزدیکتر است.همچنین مهم است که به هر طرف خانواده به طور جداگانه نگاه کنید.
داشتن 2 خویشاوند مبتلا به سرطان در صورتی که در یک طرف خانواده باشند نگران کننده تر است. به عنوان مثال، اگر هر دو خویشاوند برادران مادرتان باشند (زیرا آنها برخی از ژن‌های مشابه را به اشتراک می‌گذارند) نگران کننده تر از این است که یکی برادر پدرتان و دیگری برادر مادرتان باشد.
نوع سرطان نیز مهم است. اگر بسیاری از خویشاوندان یک نوع سرطان داشته باشند، نگران کننده تر از این است که چندین نوع سرطان مختلف داشته باشند. با این حال، در برخی از سندرم‌های سرطان خانوادگی، خطر ابتلا به انواع مختلف سرطان افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، خطر ابتلا به سرطان سینه و سرطان تخمدان (و همچنین برخی سرطان‌های دیگر) در خانواده‌های مبتلا به سندرم سرطان سینه و تخمدان ارثی افزایش می‌یابد.
خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ و آندومتر در سندرم لینچ (همچنین به عنوان سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی یا HNPCC شناخته می‌شود) افزایش می‌یابد.به همین ترتیب، بیش از یک مورد از یک سرطان نادر مشابه، نگران کننده تر از موارد سرطان شایع تر است. برای برخی از سرطان‌های نادر، خطر سندرم سرطان خانوادگی حتی با یک مورد نسبتاً بالا است.
سن فرد هنگام تشخیص سرطان نیز مهم است. به عنوان مثال، سرطان روده بزرگ در افراد زیر 30 سال نادر است. داشتن خویشاوندان نزدیک زیر 30 سال با سرطان روده بزرگ می‌تواند نشانه سندرم سرطان خانوادگی باشد. از سوی دیگر، سرطان پروستات در مردان مسن بسیار شایع است، بنابراین اگر پدر شما و برادرش هر دو در دهه 80 زندگی خود به سرطان پروستات مبتلا شده باشند، احتمال اینکه به دلیل سندرم سرطان ارثی باشد کمتر است.
انواع خاصی از تومورهای خوش خیم (نه سرطان) و شرایط پزشکی نیز گاهی اوقات بخشی از سندرم سرطان خانوادگی هستند. به عنوان مثال، افراد مبتلا به نئوپلازی غدد درون ریز متعدد، سندرم نوع II (MEN II) خطر بالایی برای ابتلا به نوع خاصی از سرطان تیروئید دارند. آنها همچنین ممکن است تومورهای خوش خیم غدد پاراتیروئید ایجاد کنند و همچنین می‌توانند تومورهایی در غدد فوق کلیوی به نام فئوکروموسیتوم ایجاد کنند که معمولاً خوش خیم هستند.
هنگامی که بسیاری از خویشاوندان یک نوع سرطان دارند، مهم است که توجه داشته باشید که آیا سرطان می‌تواند با یک عامل خطر مانند سیگار کشیدن مرتبط باشد. به عنوان مثال، سرطان ریه معمولاً در اثر سیگار کشیدن ایجاد می‌شود، بنابراین داشتن چندین مورد سرطان ریه در خانواده افرادی که همگی سیگار می‌کشند، بیشتر به دلیل سیگار کشیدن است تا سندرم سرطان ارثی یا خانوادگی.
مشاوره و آزمایش ژنتیک سرطان (Genetic counseling and testing)
آیا با آزمایش ژن می توان سرطان را تشخیص داد؟
افراد با سابقه خانوادگی قوی سرطان ممکن است بخواهند در مورد ژن‌های خود اطلاعات بیشتری کسب کنند. این ممکن است به فرد یا سایر اعضای خانواده کمک کند تا با پزشک خود را برای آینده برنامه ریزی کنند. از آنجایی که جهش‌های ارثی بر تمام سلول‌های بدن یک فرد تأثیر می‌گذارد، اغلب می‌توان آنها را با آزمایش ژنتیک انجام شده بر روی نمونه‌های خون یا بزاق (تف) پیدا کرد.
با این حال، آزمایش ژنتیک برای همه مفید نیست، بنابراین مهم است که ابتدا با یک مشاور ژنتیک صحبت کنید تا متوجه شوید که آیا آزمایش ممکن است برای شما مناسب باشد یا خیر. برای اطلاعات بیشتر با شماره 09023009259 تماس بگیرید.
سرطان سینه ارثی
سرطان پستان شایع ترین شکل سرطان در بین زنان است. تقریباً 5000 زن و حدود 20 مرد به این بیماری مبتلا می شوند. بر اساس آنچه در حال حاضر می دانیم ، حدود 10 درصد سرطان های پستان ارثی است. شناخته شده ترین ژن هایی که خطر بالایی در ایجاد سرطان پستان و تخمدان دارند ، ژن های BRCA1 و BRCA2 هستند. یک ژن مشکوک نیز وجود دارد که با خطر متوسط ابتلا به سرطان پستان در ارتباط است.
لازم است در مورد استعداد ارثی سرطان پستان از موارد زیر اطلاع داشته باشید:
- حداقل سه از چهار خویشاوند در بین یک خانواده ، سرطان پستان یا تخمدان داشته اند
- یکی از بستگان نزدیک در سنین جوانی مبتلا به سرطان بوده است
- هم سرطان پستان و هم تخمدان در یک خانواده رویت شده است
- یک مرد در خانواده خود به سرطان پستان مبتلا شده است
سرطان روده بزرگ ارثی
حدود 2 الی 3 درصد موارد جدید سرطان روده بزرگ که هر ساله کشف می شود ، ارثی است.
چنانچه پزشکان با موارد زیر مواجه شوند ، ممکن است آن را سرطان روده بزرگ تلقی کنند:
- حداقل سه نفر از نزدیکان خانواده به سرطان روده بزرگ مبتلا شده باشند و حداقل یکی از آنها زیر 50 سال داشته باشد.
- علاوه بر سرطان روده بزرگ ، آندومتر ، روده کوچک ، مجرای ادرار یا لگن نیز در بستگان نزدیک یک خانواده رویت شده است.
در فنلاند حدود 380 خانواده بزرگ وجود دارد که نقص ژن در آنها زمینه مستعد شدن ابتلا به سرطان روده بزرگ غیر پولیپوز ارثی (سندرم لینچ) را فراهم می کند.
آیا سرطان ریه ارثی است؟
تنها تعداد محدودی از سرطان های ریه ناشی از ژن های موروثی هستند. همانطور که اشاره کردیم، ژن ها بخشی از DNA هستند که دستورالعمل های لازم برای فعالیت های سلول های را صادر می کنند. ژن ها نحوه رشد، تقسی و زمان مرگ سلول را نیز مشخص می نمایند.
حتی اگر سرطان ریه در خانواده شما سابقه داشته باشد، باز هم ژن های موروثی سرطان نقش زیادی برای مبتلا شدن شما به این سرطان ندارند. واقعیت این است که عوامل محیطی اثر گذاری بیشتری در ابتلا به سرطان ریه دارند. به عنوان مثال اگر در خانه ای زندگی می کنید که پدرتان زیاد سیگار می کشد، احتمال اینکه دود سیگار او موجب سرطان ریه شما شود بیشتر از ژن هایی است که به شما منتقل کرده.
همچنین قرار داشتن در معرض عوامل شیمیایی سرطان زا نیز می تواند شانس بروز سرطان ریه را افزایش دهد. بیشتر کارگران معادن یا کسانی که با مواد شیمیایی خطرناک سروکار دارند در خطر ابتلا به سرطان ریه هستند.
با این وجود اگر سابقه خانوادگی سرطان ریه در خانواده شما (به ویژه خانواده نزدیک) وجود داشته باشد و ژن های این سرطان را در بدن خود داشته باشید، شانس مبتلا شدنتان به سرطان ریه دو تا سه برابر افراد عادی خواهد بود. بنابراین اگر سابقه سرطان ریه ارثی ارید بهتر است بیشتر مراقب خودتان باشید.
آیا سرطان معده ارثی است؟
افرادی که دارای چندین فامیل درجه یک (مادر، پدر، خواهر، برادر) هستند که سرطان معده داشته اند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان معده قرار دارند. علاوه بر این، در صورت داشتن سابقه خانوادگی از برخی بیماری های ارثی و جهش های ژنتیکی، خطر ابتلا به سرطان معده بیشتر می شود. شامل:
- سابقه سرطان کولورکتال ارثی غیر پولیپوزی: این سرطان قسمت پایینی دستگاه گوارش را درگیر می کند و با جهش های ژنی ارثی مرتبط است.
- پولیپ آدنوماتوز خانوادگی: این بیماری ارثی با رشد زودرس پولیپ در سراسر روده بزرگ مشخص می شود.
- جهش های ژنی BRCA1 یا BRCA2: برخی جهش های ژنتیکی ارثی با ایجاد انواع خاصی از سرطان از جمله سرطان معده مرتبط هستند. این ژن ها در ابتلا به سرطان سینه نیز دخیلند.
- گروه خونی A: افراد دارای گروه خونی A بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده هستند. البته محققان هنوز نمی دانند چرا؟!
درک ما از بیماری ها و سرطان های ارثی روز به روز افزایش پیدا کرده و هر روز بیشتر با این پدیده پیچیده آشنایی پیدا می کنیم. به هر صورت به یادداشته باشید که چنانچه سابقه ابتلا به سرطان در خانواده نزدیک شما وجود دارد، حتما با یک متخصص یا مشاور ژنتیک سرطان صحبت کنید.
کسانی که سابقه خانوادگی سرطان دارند باید به صورت منظم تحت آزمایش قرار بگیرد تا در صورت بروز این بیماری به سرعت آن را پیدا و درمان کنند.
سخنی با شما
دوست عزیز، چنانچه در مورد سلامت خود نگران هستید و به آن اهمیت می دهید یا سابقه ابتلا به نوعی سرطان در خانواده تان را دارید ، به شما توصیه می کنیم پیش از بروز هرگونه مشکل احتمالی با پزشک مشورت کنید. سرطان در بسیاری از موارد قابل پیشگیری است یا چنانچه در مراحل اولیه کشف شود بسیار درمان پذیر است.
یکی از اعضای خوب و حرفه ای تیم پزشکان بهایند سرکار خانم دکتر امینه سادات واقفی دارای بورد تخصصی پاتولوژی از دانشگاه علوم پزشکی تهران ، فلوشیپ هماتوپاتولوژی از اسپانیا ، فلوشیپ کانسرژنتیک از آمریکا ، و مشاور ژنتیک سرطان/سرطان های ارثی یا خانوادگی هستند که کمک شایانی در زمینه پیشگیری از سرطان ارائه می دهند. چنانچه به سلامت خود اهمیت می دهید ، توصیه می کنیم مشاوره ای با ایشان داشته باشید.
جهت مشاوره ژنتیک در مورد سرطان با سرکار خانم دکتر امینه سادات واقفی کلیک کنید.
امیدواریم این مطلب در نظرتان مفید واقع شده باشد. برای تان آرزوی سلامتی می کنیم.
گروه پژوهش و تحقیقات بهایند
منبع: https://www.cancer.org/cancer/risk-prevention/genetics/family-cancer-syndromes.html
