عوامل ایجاد سرطان مغز استخوان

اتفاقات سرطان در ایران زیاد است و داستان هایش دردناک و واقعی.
یک بیمار از آفت دردناک دهانش که چند ماهیست خوب نمی شود به پزشک شکایت می کند و تشخیص سرطان لنفاوی ست! این بیمار پس از مدت کوتاهی جانش را از دست می دهد.
دختر بچه 5 ساله سالمی بدون هیچگونه سابقه فامیلی و خانوادگی ناگهان آب زیادی به دفعات می نوشد و این وضع تکرار می شود تا اینکه توده شکمی سفتی ظاهر می شود؛ و پس از شش ماه جانش را از دست می دهد! والدینش شوکه شدند و پس از بررسی ها، علت اصلی مرگ کودک مصرف مواد نگهدارنده در انواع خورد و خوراک و نوشیدنی در بلند مدت تشخیص داده شد.

بیست سال است که نرخ رشد سرطان در ایران همچنان در سیر صعودی و تا پله های مرگ کودکان زیر 5 سال هم پیش می رود. سرطان علت های زیادی دارد اما در تازه ترین تحقیقات، به غیر از ژنتیک و سابقه خانوادگی، مقصرهای اصلی مواد نگهدارنده و سموم شیمیایی در خورد و خوراک و زندگی در محیط های صنعتی آلوده هستند. به عبارتی، سبک غلط زندگی بشر امروزی و برهم خوردن نظم طبیعت بیرون و طبیعت بدن.

موضوع متن زیر: اطلاعات مهم سرطان مغز استخوان: از علت ها تا علائم و درمان ها…

مغز استخوان چیست؟

مغز استخوان ماده ای نرم اسفنجی داخل استخوان است و در عمق آن سلول های بنیادی تولید شده اند. سلول های بنیادی از دوران جنینی به سلول های مختلفی برای تشکیل بافت ها و اندام ها تبدیل می شوند. تمام سلول های خونی قرمز، سفید و پلاکت ها در درون مغز استخوان تولید می شوند. 

سرطان مغز استخوان چیست؟

سرطان مغز استخوان (اولین تصویر بالا) زمانی اتفاق می افتد که سلول های مغز استخوان به طور غیرعادی یا با سرعت فوق العاده رشد کنند و جای سلول های سالم را اشغال و آنها را از کار بیاندازند.

نکته: سرطان مغز استخوان گاهی سرطان خون نام دارد و به معنی سرطان استخوان نیست.

آزمایش مغز استخوان برای چیست؟

آزمایش مغز استخوان برای بررسی وضعیت و شمارش سلول های خونی قرمز، سفید و پلاکت های خون در مغز استخوان است. گاهی با آزمایش خون وضعیت سرطانی بودن یا نبودن سلول های خونی مشخص نمی شود و لذا آزمایش مغز استخوان انجام می شود. این آزمایش به انتخاب روش درمان و روند درمان کمک می کند و نیز استیج (مرحله و پیشرفت) سرطان را مشخص می کند.

همچنین، آزمایش مغز استخوان برای پیوند مغز استخوان (BMT) نیز انجام می شود. مغز استخوان یک سری سلول های بنیادی دارد که سازنده سلول های خونی جدیدند و می توانند با پیوند به بیمار سرطانی جایگزین سلول های ناسالم شوند.

مغز استخوان سالم از یکی از شخص اهداکننده نمونه برداری و بررسی می شود (بیوپسی و آسپیراسیون). بیشتر مغز استخوان جامد است و بخش مایعی نیز دارد. در آسپیراسیون، با سوزن از بخش مایع مغز استخوان نمونه گرفته می شود و در بیوپسی از بخش جامد. این نمونه ها اغلب از پشت لگن خاصره برداشت می شوند. گاهی نمونه مغز استخوان از جناغ سینه یا کشاله ران، و در کودکان و نوزادان کم سن از استخوان زیر زانو گرفته می شود.

پس از تایید سلامت مغز استخوان فرد اهدا کننده، توانایی آن برای ساخت سلول های خونی جدید، و سازگاری آن با خون فرد بیمار عمل پیوند انجام می شود. 

انواع سرطان مغز استخوان

انواع سرطان مغز استخوان عبارتند از:

سرطان مغز استخوان: سرطان میلوما چندگانه

رایج ترین نوع سرطان مغز استخوان مربوط به سلول های پلاسما ست که جزو سلول های سفید خونی اند و وظیفه شان تولید آنتی بادی برای مقابله با عفونت ها و مهاجمان خارجی به بدن است. اگر تعداد و سرعت رشد سلول های پلاسما غیرعادی شود، تومورهایی تشکیل و استخوان را نابود می کنند. در نتیجه، بدن عفونی می شود.

سرطان مغز استخوان: سرطان لوسمی حاد و مزمن

لوسمی مربوط به سلول های خونی سفید است که آنقدر تعدادشان زیاد و سریع و غیرعادی رشد می کنند که شمار سلول های خونی قرمز و پلاکت ها به شدت پایین می آید.کودکان بیشتر به لوسمی حاد مبتلا می شوند و بزرگسالان به هر دو نوع.

تفات لوسمی حاد و مزمن؛ مقاله کامل سرطان خون

علائم سرطان خون لوسمی:

تب و لرز، ضعف و خستگی مفرط، کاهش وزن غیرعادی، عفونت دایم و شدید، تورم غدد لنفاوی، بزرگ شدن طحال یا کبد، خونریزی و کبوی آسان (خون دماغ می تواند جزو علائم باشد)، نقاط ریز قرمز روی پوست، تعرق شدید، عرق شبانه و درد استخوان

سرطان مغز استخوان: لنفوما

لنفوما یا در سیستم لنفی اتفاق می افتد و یا در مغز استخوان. دو نوع سرطان لنفوما داریم: هوچکین (لنفوسیت B) و غیر هوچکین (لنفوسیت T). تفاوت اصلی این دو در نوع سلول ایجادکننده سرطان ست. نوع غیر هوچکین رایج تر است و می تواند تمام بدن را درگیر کند. سرطان لنفوما سیستم لنفاوی و در نتیجه سیستم ایمنی بدن را به شدت ضعیف و یا از کار می اندازد.

علائم سرطان لنفوما:

تورم غدد لنفی گردن، زیر بازو، بازو، کشاله ران، و تورم پاها

برزگ شدن گره های لنفی

درد اعصاب، بی حسی، خارش و سوزن سوزن شدن، گزگز و مور مور شدن…

احساس سیری معده

کاهش وزن غیرعادی

عرق شبانه و تب و لرز

کمبود انرژی

درد قفسه سینه یا درد پایین کمر

خارش و کهیر

نشانه های سرطان مغز استخوان

علائم سرطان مغز استخوان قطعی و لزوما نشانه سرطان نیستند اما به محض تجربه بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه شود. بسیاری از سرطان ها با تشخیص به موقع قابل درمانند. این علائم عبارتند از:

♦ کم خونی شدید که ضعف و خستگی مفرط و کم رنگ بودن و شکنندگی ناخن ها از علائم آن هستند

♦ خونریزی و کبودی به علت کمبود پلاکت؛ پلاکت ها خون را به اندازه کافی لخته می کنند تا خونریزی بی دلیل اتفاق نیافتد

♦ عفونت مکرر به علت کمبود سلول های خونی سفید سالم

♦ تشنگی شدید (مورد مهم)

♦ ادار مکرر

♦ از دست رفتن آب بدن

♦ درد شکمی

♦ درد مداوم در بدن و شکنندگی استخوان

♦ خونریزی از لثه ها و پریود سنگین و خونریزی بین پریودی

♦ کاهش اشتها

♦ خواب آلودگی

♦ سرگیجه شدید به علت رسوب کلسیم بیش از حد در خون

♦ درد استخوان یا ضعف در استخوان

♦ آسیب کلیوی یا از کار افتادن کلیه

♦ آسیب به اعصاب و حس سوزن سوزن شدن و خارش

عوامل ایجاد سرطان مغز استخوان

عوامل ایجاد سرطان مغز استخوان چیستند؟ (منابع 1–2)

بعضی شرایط ممکن است دست به دست هم داده و راه را برای ابتلا به سرطان مغز استخوان باز کنند:

◊ مواجهه پوست و تنفس و بدن با انواع مواد شیمیایی در کشاورزی، صنایع پتروشیمی (حلال ها، مواد سوخت، بنزن، اگزوز موتور)، بعضی مواد شوینده، و مواجهه مکرر یا بلند مدت با مواد رادیواکتیو و اشعه ایکس و …

◊ مواجهه با تشعشعات اتمی

◊ اختلالات پلاسمای خون و یا اختلالات سرکوب سیستم ایمنی یا مصرف داروهای سرکوبگر ایمنی در پیوند عضو

اختلالات ژنتیکی یا سابقه ابتلا به سرطان در خانواده و فامیل

شیمی درمانی را اشعه درمانی قبلی

کشیدن سیگار

چاقی

راه تشخیص سرطان مغز استخوان

بعد از بررسی کامل سابقه پزشکی، علائم ظاهری سرطان و سابقه سرطان در خانواده، ممکن است چند تا از مراحل زیر طی شود:

◊ انواع تست خون مانند شمارش گلبول های قرمز خونی CBC، اندازه گیری سطح مواد شیمیایی در خون مانند پتاسیم، سدیم، منیزیم و غیره و بررسی مارکرها یا نشانگان تومور در بدن

◊ تست ادرار برای اندازه گیری سطح پروتئین و بررسی وضعیت کارکرد کلیه ها

◊ تصویربرداری با MRI، CT، PET، یا اشعه ایکس برای بررسی وجود تومور

◊ نمونه برداری از مغز استخوان یا غده لنفاوی بزرگ شده برای بررسی وجود سلول های سرطانی

آیا سرطان مغز استخوان کشنده است؟

درمان قطعی سرطان خون

سخت ترین نوع سرطان مغز استخوان میلوما نام دارد که درصد کمی از آن جان سالم به در می برند. طول عمر اغلب بیماران میلوما تا 5 سال است: درصد زنده ماندن برای سرطان مغز استخوان در مرحله ابتدایی 72 درصد و در مرحله متاستاز حدود 49 درصد است.

لوسمی انواع دارد و برخی انواع آن قابل درمانند. جای خوشحالیست که 90 درصد کودکان مبتلا به لوسمی حاد درمان شده اند. میزان مرگ و میر کودکان لوسمی هر سال پایین تر می آید.

سرطان لنفوما هوچکین به خوبی قابل درمان است البته باید به موقع تشخیص داده و درمان پیگیری شود.

طول عمر بیماران سرطان مغز استخوان

طول عمر بیماران سرطان مغز استخوان از فرد به فرد متفاوت است و بستگی دارد:

اینکه سرطان برای بیمار به موقع تشخیص داده شده و روند درمان زودتر شروع شود

پاسخ و واکنش بدن هر بیمار به روند درمان متفاوت است

سن و میزان مقاومت فرد از نظر بدنی و روحی روانی در درمان موثرند

نوع سرطان و میزان پیشروی آن مهم است. گاهی سرطان آنقدر تهاجمی ست که امید چندانی برای بهبود وجود ندارد

لینک منبع

شاد و سلامت بمانیم

اکبری زاده: عضو دپارتمان پژوهشی بهایند

تمامی مطالب این سایت از معتبرترین منابع علمی و پزشکی گرفته شده