تست ژنتیک سرطان

روش های مختلفی برای درمان سرطان وجود دارند. اما همچنان دارودرمانی، موثرترین روشی است که برای درمان انواع سرطان آن را توصیه می کنند.

داروهایی که برای درمان سرطان مورد استفاده قرار می گیرند، معمولا روی محل قرارگیری تومور سرطانی در بدن تمرکز می کنند. آنها توده سرطانی را همراه با بافت های سالم اطراف نابود می کنند. اما چه میشد اگر پزشکان می توانستند یک روش درمانی مخصوص خودتان را بر اساس ویژگی های سرطان شما طراحی کنند؟

باور کنید یا نه، چنین روزی فرا رسیده است. تست ژنتیک سرطان امروزه می تواند کمک زیادی به پیدا کردن بهترین روش درمان سرطان بکند.

ژنومیک سرطان – آزمایش ژنتیک تومور سرطانی- یک حوزه تحقیقات پزشکی به شدت فعال است که هدف آن بهبهود روش های درمان سرطان توسط پزشکان در آینده است.

به گفته دکتر امینه واقفی، متخصص ژنتیک سرطان در مرکز تخصصی درمان سرطان به آیند، با انجام تست ژنتیک سرطان داروها بهتر می توانند سلول های سرطانی را هدف بگیرند و بدون آسیب زدن به بافت ها و سلول های سالم، آنها را از بین ببرند. اتفاقی که به پیشرفت و توسعه درمان های هدفمند سرطان، به جای شیمی درمانی کمک زیادی می کند.

درمان هدفمند سرطان، یعنی نتایج درمانی زودبازده تر، و عوارض جانبی خطرناک کمتر. در این مطلب از به آیند، اصلی ترین سوالاتی که پیرامون تست ژنتیک سرطان وجود دارند را از دکتر امینه واقفی پرسیده ایم، و پاسخ ها ایشان را با شما در میان می گذاریم.

(دگتر امینه واقفی فوق تخصص ژنتیک سرطان و تارگت تراپی و ایمونوتراپی سرطان هستند)

1. چه داروهایی برای درمان جهش های ژنتیکی تومورهای سرطانی در دسترس هستند؟

اصولا تمام سرطان ها در اثر جهش های ژنتیکی ایجاد می شوند. این جهش های ژنتیکی می توانند ارثی باشند، یا در اثر عوامل محیطی و سبک زندگی ایجاد شوند. در هر صورت، انجام تست ژنتیکی سرطان می تواند در شناخت ویژگی های سلول های سرطانی، نوع این سلول ها و منشأ سرطان اطلاعات بسیار ارزشمندی را در اختیار پزشک درمانگر قرار دهد.

پزشک با استفاده از این اطلاعات می تواند بهترین روش درمان سرطان را شناسایی کرده و در صورت انتخاب تارگت تراپی، بهترین داروهای هدفمند مناسب با آن را برگزیند.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) که معتبرترین سازمان دارویی جهان است، بیش از 50 دارو را شناسایی کرده که می توانند جهش های ژنتیکی را هدف بگیرند. و محققان هم امروزه در حال آزمایش و کشف صدها داروی دیگر هستند. داروهایی که تاکنون اثربخشی بسیار بالایی داشته اند و تعداد زیادی از مبتلایان به انواع سرطان ها، به خاطر استفاده از آنها زنده مانده اند. بعضی از این بیماران ناچار شده اند چنیدن سال از این داروهای استفاده کنند تا بتوانند سرطان خود را کنترل کنند.

یکی از معروف ترین داروهای هدفمند مورد تأیید سازمان FDA، داروی  پمبرولیزوماب (pembrolizumab یا Keytruda) است که برای درمان افراد مبتلا به سرطان ملانوم یا پوست، ریه و دیگر انواع سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد. پزشکان همچنین تأیید کرده اند که Keytruda برای درمان بیماران مبتلا به هر تومور جامد متاستاتیکی که دارای ویژگی های مولکولی خاص است نیز مناسب خواهد بود.

داروهایی مانند پمبرولیزوماب به سیستم ایمنی بدن شما برای حمله به سلول های سرطانی کمک می کنند. پزشکان داروهای ضدسرطان را عمدتا بر اساس میزان کارایی که دارند برای گروه های خاصی از بیماران انتخاب می کنند. اما اکنون می توانند از دارویی مانند پمبرولیزوماب استفاده کنند که با ساختار ژنتیکی سلول های سرطانی شما مطابقت دارد.

2. برای چه سرطان هایی باید تست ژنتیک انجام داد؟

طبق گفته دکتر واقفی انجام تست ژنتیک سرطان برای بیماران مبتلا به سرطان ریه و روده و ملانوم معمول است. با کشف داروهای بیشتر، هر روز بر تعداد سرطان هایی که باید تحت تست ژنتیک سرطان قرار بگیرند بیشتر می شود. به گفته دکتر واقفی انجام این آزمایش در 10 سال آینده برای همه سرطان ها عادی می شود.

به عنوان مثال، جهش ژنتیکی که در برخی از سرطان‌ های ریه (عمدتا در افراد غیر سیگاری) یافت می ‌شود، اغلب به داروهای خوراکی که سازمان FDA در سال 2004 آنها را تأیید کرده بود، پاسخ مثبت می ‌دهد. از آن زمان تاکنون چندین داروی جدید هم برای درمان جهش‌ های تازه کشف‌ شده پیدا شده ‌اند، که آخرین مورد از آنها در سال 2020 بود. قرصی با عملکرد بسیار خوب که باعث ریزش مو هم نمی شود.

پزشکان همچنین تست ژنتیک سرطان را برای برخی از بیماران مبتلا به تومورهای سینه و تخمدان توصیه نیز می کنند. به عنوان مثال، حدود 25 درصد از سرطان های سینه در اثر جهش در ژن HER2 مثبت هستند. دکتر واقفی می گوید که چندین داروی جدید در دنیا پیدا شده اند که برای درمان این تومور، که به سرعت در حال رشد است، بسیار موثر هستند.

او می گوید از زمانی که پزشکان شروع به تجویز این داروها کرده اند، پیش بینی این بیماری در بیماران دارای ژن HER2 مثبت به طور چشمگیری بهبود یافته است. اکنون داروهای HER2 علاوه بر سرطان سینه، برای درمان تومورهای بیشتری نیز استفاده می شوند.

دکتر واقفی می گوید که پزشکان اغلب می توانند از بیوپسی یا نمونه برداری برای تست ژنتیک سرطان استفاده کنند. نتایج این آزمایش همچنین به پزشکان کمک می‌کند تا پیش ‌بینی کنند بدن هر فرد بیشتر به کدام دارو واکنش مثبت نشان می دهد.

3. ژن های بد از کجا می آیند؟

سرطان یک بیماری تصادفی است. یعنی افرادی که به سرطان مبتلا می شوند، اصولا آدم های چندان خوش شانسی نیستند. اما اگر سیگار می‌ کشید یا از خود در برابر اشعه‌ های مضر آفتاب محافظت نمی ‌کنید، احتمال “بدشاسی” خود را افزایش می ‌دهید.

دکتر واقفی می‌گوید بدن ما دائما در حال ساخت سلول‌ های جدید است. چه سلول‌ های سالم و چه سلول هایی که دارای نقص یا به اصطلاح “اشتباه در کدنویسی” هستند. برخی از این اشتباهات کدنویسی بی ضرر هستند. به عنوان مثال ممکن است فقط رنگ موهای شما را تغییر دهند. برخی دیگر، به دلیل شدت و محل آنها، ممکن است باعث سرطان شوند.

دکتر واقفی می ‌گوید: “کار اصلی در درمان سرطان این است که تومور را یکبار برای همیشه از بین ببریم، و این کار را به روشی با عوارض جانبی کمتر انجام دهیم. و تست ژنتیک سرطان راه انجام این کار را برای ما هموارتر می کند.”

منبع