عوارض درمان هدفمند

داروهای درمان هدفمند ، عوارض جانبی متفاوتی نسبت به شیمی درمانی استاندارد یا سنتی دارند. برخی از داروهای هدفمند عوارض جانبی بسیار کمی دارند و برخی دیگر می توانند مشکلات جدی یا جدی تری ایجاد کنند. انواع مختلفی از داروهای هدفمند وجود دارد و عوارض جانبی آن ها تا حد زیادی به نوع داروی تجویز شده و هدف آنها بستگی دارد.

درمان هدفمند سرطان چیست و چگونه بکار گرفته می شود؟

پیش از پرداختن به بحث عوارض درمان هدفمند ، بهتر است ابتدا کمی با این روش درمان سرطان آشنا شوید. اگر از پیش با این روش درمانی آشنایی دارید، می توانید مستقیما سراغ سرفصل های عوارض جانبی درمان هدفمند سرطان بروید، اما اگر با تارگت تراپی چندان آشنا نیستید، سرفصل های کوتاه زیر می توانند اطلاعات سودمندی در اختیار شما بگذارند.

درمان هدفمند سرطان چیست؟

تارگت تراپی نوعی درمان سرطان است. این روش از داروهای خاصی برای هدف قرار دادن ژن ها و پروتئین هایی استفاده می کند، که به زنده ماندن و رشد سلول های سرطانی کمک می کنند. داروهای درمان هدفمند همچنین می‌ توانند بر محیطی که سلول‌های سرطانی در آن رشد می‌ کنند نیز تأثیر بگذارند و از این طریق با سرطان مبارزه کنند. همچنین می‌ توانند سلول‌های کمک کننده به رشد سرطان مانند سلول ‌های رگزا را هدف قرار دهد تا از ین طریق منبع تغذیه سلول های سرطانی را قطع نمایند.

مهمترین قابلیت درمان هدفمند سرطان این است که برخلاف شیمی درمانی، تمام بافت های سالم بدن را درگیر آسیب نمی کند تا سلول های سرطانی را از بین ببرد، بلکه بدون آسیب زدن به بافت های اطراف، فقط توده سرطانی را هدف آسیب قرار می دهد.

درمان هدفمند می تواند انواع مختلفی از سرطان را درمان کند. همچنین می توان از آن در ترکیب با سایر درمان های سرطان مانند شیمی درمانی نیز استفاده کرد. در حال حاضر، همه درمان‌ های هدفمند برای همه سرطان ها وجود ندارد، اما این حوزه تحقیقاتی به سرعت در حال رشد است و بسیاری از داروهای هدفمند جدید در حال آزمایش های بالینی هستند.

درمان هدفمند چگونه سرطان را از بین می برد؟

انواع مختلفی از سلول ها وجود دارند که قسمت های مختلف بدن را تشکیل می دهند. به عنوان مثال، سلول های خونی، سلول های مغز، سلول های پوست و غیره. هر کدام هم کار و وظیفه خود را دارند. سرطان زمانی شروع می شود که ژن های خاصی در سلول های سالم تغییر کرده و به مرور زمان باعث بروز رفتارهای غیر طبیعی در این سلول های می شوند. به این تغییر جهش ژنتیکی گفته می شود.

این ژن ها هستند که به سلول ها می گویند چگونه پروتئین بسازند. پروتئین هایی که عملکرد سلول ها کنترل می کنند. اگر ژن ها جهش پیدا کنند، این پروتئین ها نیز تغییر می کنند. این امر می تواند باعث شود که سلول ها بیش از حد یا خیلی سریع تقسیم شوند و رشد کنند. وقتی این اتفاق می‌ افتد، سلول‌ ها خیلی بیشتر از حد معمول عمر می‌ کنند. اتفاقی که می تواند رشد سلول ها را از کنترل خارج کرده و آنها را سرطانی کند.

برای توسعه هرچه بیشتر درمان های هدفمند، محققان همواره در تلاشند تا تغییرات ژنتیکی خاصی که به رشد و تغییر تومور کمک می کنند را شناسایی کنند. جهش های ژنتیکی که در واقع هدف تارگت تراپی را مشخص می کنند. یک هدف ایده آل برای تارگت تراپی، پروتئینی است که در سلول های سرطانی وجود داشته باشد اما در سلول های سالم وجود ندارد. هنگامی که محققان چنین هدفی را شناسایی کردند، یک درمان دارویی ایجاد می کنند که به طور خاص به آن حمله می کند.

درمان های هدفمند می توانند کارهای مختلفی با سلول های سرطانی انجام دهند. از جمله:

• مسدود یا خاموش کردن سیگنال هایی که به سلول می گوید بی وقفه رشد کند
• جلوگیری از طول عمر بیش از حد سلول های سرطانی
• نابود کردن سلول های سرطانی

برای پیدا کردن بهترین درمان هدفمند سرطان، پزشک باید ابتدا از شما آزمایش  هایی بگیرد تا پروتئین ها، ژن ها و دیگر پارامترهای خاص سلول های سرطانی شما را شناسایی کند. این کار به او اجاز می دهد تا درست ترین داروهای درمان هدفمند را برای شما تجویز کند.

آنچه باید درباره عوارض جانبی بدانید

مهمترین نکات پیرامون عوارض درمان هدفمند عبارتند از:

• هر فردی دچار عوارض جانبی نمی شود و بعضی از افراد عوارض جانبی کمی را تجربه می کنند یا هیچ عوارضی را تجربه نمی کنند.
• اینکه یک عارضه جانبی چقدر شدید باشد ممکن است از یک دارو به دارو و از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. حتماً با تیم مراقبت از سرطان خود صحبت کنید که کدام عوارض جانبی در درمان شما شایع است ، چه مدت ممکن است طول بکشد ، چقدر ممکن است بد باشد و چه زمانی باید در مورد آنها با مطب پزشک تماس بگیرید. پزشک ممکن است دستورالعمل هایی برای پیگیری یا داروهایی برای جلوگیری از برخی عوارض جانبی قبل از بروز آنها به شما بدهد.
• عوارض جانبی نادر و غیر معمول می تواند در مورد بعضی از این داروها اتفاق بیفتد و بعضی از آنها ممکن است جدی باشد. همه تغییرات و عوارض جانبی را در اسرع وقت به تیم مراقبت از سرطان خود اطلاع دهید.

عوارض جانبی چه مدت ادامه دارد؟

بیشتر عوارض جانبی با گذشت زمان و پس از پایان درمان و بهبود سلول های سالم از بین می روند. مدت زمان لازم برای از بین بردن برخی از عوارض جانبی در افراد مختلف متفاوت است. این امر به عوامل زیادی از جمله سلامت کلی شما و داروهایی که برای شما تجویز شده است بستگی دارد.

از آنجا که بسیاری از داروهای مورد نظر هنوز کاملاً جدید هستند ، دشوار است بگویید که تا چه مدت انتظار می رود که عوارض جانبی دوام داشته باشند. ما می دانیم که برخی از عوارض جانبی داروهای شیمیایی استاندارد یا سنتی می تواند یک عمر باقی بماند ، مانند زمانی که این دارو باعث آسیب طولانی مدت به قلب ، ریه ها ، کلیه ها یا اندام های تولید مثل شود. در بسیاری از موارد هنوز نمی دانیم که آیا داروهای درمانی هدفمند باعث این نوع تغییرات طولانی مدت می شوند.

عوارض جانبی درمان هدفمند

مهمترن و اصلی ترین عوارض درمان هدفمند عبارتند از:

مشکلات پوستی

مشکلات پوستی یکی از اصلی ترین عوارض درمان هدفمند به شمار می رود. بسیاری از داروهای درمانی هدفمند باعث ایجاد بثورات یا سایر تغییرات پوستی می شوند. این مشکلات پوستی معمولاً طی چند روز تا چند هفته پس از شروع درمان به آرامی ایجاد می شوند. آنها علائم حساسیت دارویی نیستند.

در مقابل ، واکنش های آلرژیک متفاوت هستند زیرا معمولاً تمایل دارند طی چند دقیقه تا چند ساعت پس از مصرف دارو به طور ناگهانی شروع شوند. این عوارض ممکن است شامل کهیر (جوش های پوستی برجسته که اغلب در طی یک روز یا از بین می روند) و خارش شدید باشد. واکنش آلرژیک غالباً شامل علائم جدی دیگری مانند اختلال در تنفس ، سرگیجه ، گرفتگی در گلو یا قفسه سینه یا تورم لب ها یا زبان است. اگر این نوع علائم را دارید ، به فوریت کمک بگیرید و بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید.

چرا تغییرات پوستی رخ می دهد؟

تغییرات پوست به دلیل عملکرد برخی از داروهای درمانی هدفمند ایجاد می شود. به عنوان مثال ، برخی از داروهای هدفمند به پروتئین گیرنده فاکتور رشد اپیدرم (EGFR) حمله می کنند ، که به سلول های سرطانی می گوید رشد و تقسیم می شوند. به این موارد بازدارنده های EGFR گفته می شود و نمونه هایی از آن cetuximab (Erbitux) ، panitumumab (Vectibix) و erlotinib (Tarceva) است. مشکل این است که سلولهای طبیعی پوست نیز دارای EGFR زیادی هستند ، بنابراین داروهایی که EGFR را هدف قرار می دهند یا آن را مسدود می کنند نیز می توانند بر سلولهای پوست تأثیر بگذارند. آنها سیگنال رشد طبیعی سلولهای پوست را خاموش می کنند و حفظ رطوبت را برای آنها سخت می کنند.

داروهایی به نام بازدارنده های رگ زایی اغلب پروتئین های فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF) را هدف قرار می دهند. Bevacizumab (Avastin) یکی از این داروها است. پروتئین های VEGF به تومورها کمک کرده و خون رسانی را حفظ می کنند ، اما به نظر می رسد برای عروق خونی بسیار کوچک دست و پا نیز مهم هستند. مسدود کردن این پروتئین ها منجر به آسیب در این رگهای خونی کوچک می شود که می تواند باعث سندرم پای دست و پا شود (بعدا توضیح داده شد).

باید منتظر چه نوع تغییرات پوستی باشم؟

• تغییراتی حسی در پوست: قبل از اینکه قرمزی یا بثورات ظاهر شود ، ممکن است در پوست تان احساس آفتاب سوختگی کنید. حتی اگر متفاوت به نظر نرسد ، این حس می تواند نگران کننده باشد. ممکن است از همان هفته اول درمان این تغییر را در صورت خود مشاهده کنید.
• حساسیت به نور: احتمالاً پوست شما در برابر نور بسیار حساس تر می شود و در اثر درمان با اشعه ماورا بنفش به راحتی آسیب می بیند. ممکن است خیلی راحت بسوزد و تاول بزند ، حتی پس از قرار گرفتن در معرض آفتاب یا قرار گرفتن در معرض آفتاب از طریق پنجره ها.
• بثورات پوستی: این شایعترین تغییر پوستی از داروهای هدفمند است. خطر ابتلا به بثورات پوستی و میزان بدی آن به نوع و دوز داروی مورد نظر بستگی دارد. در بیشتر افراد ، بثورات خفیف است. اغلب شبیه آکنه است و در پوست سر ، صورت ، گردن ، قفسه سینه و قسمت فوقانی کمر خود را نشان می دهد. در موارد شدید می تواند سایر قسمت های بدن را تحت تأثیر قرار دهد.

بثورات اغلب با قرمزی و تورم پوست شروع می شود. در هفته های اول درمان اغلب بدترین حالت است. با گذشت حدود یک ماه از زمان درمان ، پوست معمولاً پوسته می شود و بسیار خشک و قرمز می شود. در هفته های بعد از آن ، لکه های قرمز ، صاف یا برجسته قرمز و جوش هایی که در مرکز آن چرک وجود دارد اغلب ظاهر می شوند. در برخی افراد این می تواند منجر به عفونت های پوستی شود. بثورات می توانند خارش ، سوختگی ، یا گزش داشته باشند و ممکن است دردناک باشند. ممکن است به خودی خود بهتر شود یا در بقیه مراحل درمان تقریباً ثابت بماند ، اما باید حدوداً یک ماه پس از قطع درمان کاملاً برطرف شود.

بثورات پوستی می تواند بسیار آزار دهنده باشد و باعث شود فرد در اطراف دیگران از خود آگاهی داشته باشد. برخی از داروها وجود دارد که دکتر شما می تواند سعی کند احساس بهبودی را در هنگام بثورات ایجاد کند. بعداً در مورد پیشگیری و درمان بثورات بحث می شود.

• خشکی پوست: این مورد برای بسیاری از داروهای درمان هدفمند بسیار رایج است. این می تواند در چند هفته اول شروع شود ، اما تقریباً همه کسانی که تحت درمان هدف قرار می گیرند ، پس از 6 ماه درمان ، پوست خشک دارند. پوست می تواند بسیار خشک ، شکننده ، خارش دار و پوسته پوسته شود و حتی ممکن است ترک بخورد – به خصوص در دست ها و پاها. ترک خوردگی می تواند به خودی خود اتفاق بیفتد ، اما وقتی بثورات پوستی ایجاد می شود ، بدتر هم می شود.
• خارش: بسیاری از تغییرات پوستی ، مانند بثورات یا خشکی ، می توانند منجر به خارش شوند.
• قرمز و دردناک شدن کوتیکول ها (نواحی اطراف ناخن): برخی از داروهای هدفمند می توانند باعث ایجاد تورم ، قرمز و دردناک شدن در اطراف ناخن های دست و پا شوند. (این می تواند شباهت زیادی به عفونت یا رشد زیر پوستی ناخن داشته باشد.) این اتفاق اغلب در انگشتان شست دست و پا رخ می دهد. این زخم ها ممکن است آلوده شوند. ناخن ها نیز ممکن است شکننده شده و رشد کندتری داشته باشند.
• سندرم دست و پا: سندرم دست و پا (HFS) با بسیاری از داروهای درمان سرطان از جمله برخی از داروهای درمان هدفمند مرتبط است. علت این سندرم به طور قطع مشخص نیست. اما ممکن است ناشی از آسیب به رگ های خونی کوچک در دست و پا یا به دلیل نشت خود داروها از رگ های خونی و آسیب رساندن باشد.

سندرم دست و پا معمولاً طی دو تا شش هفته ابتدایی درمان شروع می شود. حساسیت به لمس ، سوزن سوزن شدن ، یا بی حسی در دست ها و پاها اولین علائم سندرم دست و پا است. سپس ، کف دست و پا ها قرمز و متورم می شوند. این قرمزی بسیار شبیه آفتاب سوختگی است و ممکن است تاول نیز بزند. در موارد شدید ، تاول ها باز شده و به زخم تبدیل می شوند. پوست آسیب دیده همچنین می تواند خشک یا پوست پوست شود و ترک بخورد.

سندرم دست و پا می تواند دردناک باشد و بر توانایی شما در راه رفتن و انجام فعالیت های عادی تأثیر بگذارددر صورت تشدید ، ممکن است به مصرف داروهای مسکن نیاز باشد. اگر علائم سندرم دست و پا را دارید ، به پزشک خود اطلاع دهید – حتی اگر خفیف باشد. درمان به موقع سندرم دست و پا می تواند از بدتر شدن آن جلوگیری کند. این عارضه نیز مانند سایر تغییرات پوستی ، قابل درمان است و اقداماتی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از آن انجام دهید.

• تغییر در رشد مو: برخی از داروهای هدفمند می توانند باعث نازک ، خشک و شکننده شدن موهای سر و یا حتی موج دار موهای شما شوند. مصرف طولانی مدت داروها ممکن است منجر به ایجاد طاسی سکه ای یا ریزش کامل موهای سر شود. موی صورت در زنان و مردان ممکن است سریعتر از حد معمول رشد کند ، از جمله ابروهای بلند ، ضخیم تر ، موج دار و مژه هایی که ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشد. اما در برخی از مردان رشد موهای صورت کند می شود. ابروها نیز ممکن است نازک شوند. این تغییرات معمولاً بلافاصله اتفاق نمی افتد ، اما بعداً با ادامه درمان ممکن است متوجه آنها شوید.

برخی از افراد متوجه زخم هایی در پوست سر و سایر نواحی مودار می شوند. جای زخم ناشی از این زخم ها باعث می شود که پس از درمان موهای شما رشد نکند.

• تغییر در رنگ مو یا رنگ پوست: برخی از داروهای هدفمند می توانند پوست یا مو را در حین درمان به رنگ زرد رنگ درآورند. در چند نفر ، مو و / یا پوست تیره می شوند. پس از پایان درمان ، این روند از بین می رود.
• تغییر در چشم و اطراف چشم: ممکن است چشم بسوزد ، خشک یا قرمز شود. در بعضی افراد پلک ها قرمز ، حساس و متورم می شوند و ممکن است مژه ها پوسته شوند. بعضی اوقات ممکن است پلک ها به داخل یا خارج برگردند. پلک های تحریف شده یا خشکی طولانی مدت می تواند به قسمت خارجی چشم (قرنیه) آسیب برساند. با پزشک یا پرستار خود در مورد مدیریت این تغییرات برای جلوگیری از آسیب ، درد یا عفونت صحبت کنید.

آیا می توان از تغییرات پوستی جلوگیری کرد؟

مواردی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از تغییرات پوستی انجام دهید یا حداقل سعی کنید آنها را تحت کنترل داشته باشید. پزشک تان ممکن است از شما بخواهد قبل از اینکه به مشکلات پوستی مبتلا شوید ، به محض شروع درمان هدفمند شروع به پیروی از اقدامات زیر کنید.

مراقبت خوب از پوست قبل از بروز عوارض درمان هدفمند ممکن است به حداقل رساندن مشکلات از شما کمک کند، از جمله:

• از صابون های بسیار ملایم ، شامپو بدن و شامپوهایی استفاده کنید که حاوی الکل ، عطر یا رنگ نیستند.
• به جای دوش گرفتن ، در وان حمام خود را بشویید و شوینده های تهیه شده از بلغور جو دوسر را امتحان کنید تا پوست شما تسکین یابد.
• با آب خنک یا ولرم (به جای آب گرم) استحمام کنید. و از مکان های گرم و مرطوب خودداری کنید.
• حداقل دو بار در روز پوست خود را با یک کرم نرم کننده غلیظ که فاقد الکل ، عطر و رنگ است مرطوب کنید. بهترین زمان برای این کار درست بعد از استحمام است ، در حالی که پوست شما هنوز مرطوب است می باشد.
• لباس های گشاد و نرم بپوشید.
• ناخن های تان را کوتاه نگه دارید.
• از شوینده های لباسشویی یا نرم کننده های پارچه فاقد عطر قوی استفاده کنید
• تا آنجا که ممکن است از آفتاب دور بمانید ، زیرا به نظر می رسد نور آفتاب باعث ایجاد بثورات در برخی افراد می شود و یا آن را بدتر می کند. اگر در طول روز بیرون هستید ، یک کلاه و لباس با آستین بلند بپوشید. حداقل 1 ساعت قبل از بیرون رفتن از کرم ضد آفتاب طیف گسترده با SPF حداقل 30 و حاوی اکسید روی یا دی اکسید تیتانیوم استفاده کنید. در نزدیکی پنجره ها نیز مراقب باشید.
• از داروهای ضد آکنه استفاده نکنید. اگرچه ممکن است بثورات مانند آکنه به نظر برسد ، اما داروهای آکنه موثر نیستند. آنها حتی می توانند پوست را خشک تر و بدتر کنند.
• اگر کف پاهای تان حساس و دردناک است ، از کفش های ژله ای استفاده کنید.
• کفشی بپوشید که مناسب باشد و خیلی تنگ نباشد. اگر کفشی دارید که به اندازه کافی بزرگ است ، جوراب های ضخیم و نرم ممکن است کمک کنند.

از پزشک یا پرستار خود سوال كنید كه آیا موارد دیگر عوارض درمان هدفمند نیز برای کمک وجود دارد تا بتوانید احتمال ابتلا به مشکلات پوستی را کاهش دهید.

در صورت بروز تغییرات پوستی چه باید بکنم؟

در صورت مشاهده هرگونه بثورات یا تغییر پوستی ، فوراً به تیم سرطان خود اطلاع دهید. بدون درمان ، بثورات می توانند بدتر شده و منجر به عفونت شوند ، که ممکن است منجر به تأخیر یا حتی توقف درمان شود.

بدون استفاده از داروهای بدون نسخه ، پوست خود را درمان نکنید و یا داروی مورد نظر خود را قطع نکنید. پزشک ممکن است به شما کرم پوست یا دارویی برای استفاده از راه دهان برای درمان پوست به شما بدهد.

مطمئن شوید که پزشک یا پرستار تان از موارد زیر مطلع هستند:

• احساس سوزش ، قرمزی یا بثورات پوستی را مشاهده می کنید. کرم هایی وجود دارد که می توانید با استفاده از آنها مانع از بدتر شدن آن شوید.
• پوست تان خشک ، پوسته پوسته یا ترک خورده است. کرم مرطوب کننده ممکن است به این امر کمک کند.
• پوست تان خارش دارد. کرم ها و ژل هایی وجود دارد که می توانید برای تسکین خارش استفاده کنید. برخی از داروها نیز وجود دارد که می توانید از طریق دهان برای جلوگیری از خارش استفاده کنید.
• اطراف ناخن ها یا انگشتان پا زخم یا قرمز می شود. کرم ها و خیساندن انگشتان می توانند به این امر کمک کنند. اما شما و تیم درمان سرطان تان باید مراقب تغییراتی نیز باشید که می تواند نشانه ای از عفونت باشد ، و باید سریع درمان شوند.
• چشمان تان بسیار خشک ، قرمز یا حساس می شود ، یا متوجه می شوید که مژه های تان به سمت داخل پلک رشد می کنند.
• در موهای سر یا پوست سرتان زخم هایی ایجاد می شود. برای جلوگیری از زخم هایی که ممکن است باعث رشد دیرتر مو شوند ، حتما باید آنها را معالجه کنید.

ممکن است پزشک به شما بگوید که در صورت امکان از قرار گرفتن مستقیم در معرض نور خورشید خودداری کنید. حتی پس از پایان درمان ، ممکن است متوجه این موضوع شوید که نسبت به نور خورشید حساسیت بیشتری نسبت به قبل دارید.

ادامه مطلب در بخش دوم

منبع