انواع رادیوتراپی : پرتو درمانی داخلی و خارجی

رادیوتراپی چیست

رادیوتراپی یا پرتودرمانی، نوعی درمان سرطان است که در آن از پرتوهای شدید انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در پرتو درمانی غالباً از اشعه ایکس استفاده می شود، اما از پروتون یا انواع دیگر انرژی نیز می توان استفاده کرد. انواع رادیوتراپی برای درمان طیف وسیعی از سرطان ها مورد استفاده می گیرد.

اصطلاح “پرتو درمانی” اغلب به پرتودرمانی خارجی اشاره دارد. در طی این نوع رادیوتراپی، پرتوهای پرانرژی از دستگاهی از بیرون به بدن شما متساطع می شود و پرتوها را در یک نقطه دقیق از بدن تان مورد هدف قرار می دهد. در طی نوع دیگری از پرتودرمانی به نام براکی تراپی، اشعه در داخل بدن شما قرار می گیرد که به پرتودرمانی داخلی نیز مشهور است.

بهترین متخصص رادیوتراپی در تهران

در این مطلب قصد داریم شما را با انواع رادیوتراپی داخلی و خارجی آشنا کنیم.

انواع پرتو درمانی چه زمانی انجام میشود انواع رادیوتراپی

پزشک شما ممکن است در زمان های مختلف درمان سرطان و به دلایل مختلف، از جمله موارد زیر، پرتودرمانی را به عنوان یکی از گزینه ها پیشنهاد دهد:

• به عنوان تنها درمان سرطان (درمان اولیه)
• قبل از جراحی، جهت کوچک کردن تومور سرطانی (نئوادجوانت تراپی)
• پس از جراحی، به منظور جلوگیری از رشد سلول های سرطانی باقی مانده (ادجوانت تراپی)
• در کنار سایر روش های درمانی مانند شیمی درمانی، جهت از بین بردن سلول های سرطانی
• در سرطان پیشرفته، به منظور کاهش علائم ناشی از سرطان

بهترین متخصص پرتو درمانی در تهران

انواع رادیوتراپی : پرتو درمانی خارجی

پرتو درمانی خارجی چیست

پرتودرمانی خارجی به روشی از رادیوتراپی گفته می شود که در آن اشعه از دستگاهی تامین می شود و هدف آن درمان سرطان است. این یک روش درمانی موضعی است ، به این معنی که قسمت خاصی از بدن شما را درمان می کند. به عنوان مثال ، اگر در ریه خود سرطان داشته باشید ، فقط در قفسه سینه ، نه تمام بدن ، اشعه دریافت خواهید کرد.

پرتوهای تابشی مورد استفاده در پرتودرمانی خارجی از سه نوع ذره تشکیل می شود:

• فوتون ها
• پروتون ها
• الکترون ها

فوتون ها

بیشتر دستگاه های پرتودرمانی از پرتوهای فوتون استفاده می کنند. فوتون ها در اشعه ایکس نیز استفاده می شوند ، اما در اشعه ایکس از دوزهای کمتری استفاده می شود. پرتوهای فوتون می توانند به تومورهایی در اعماق بدن دست یابند. هنگامی که پرتوهای فوتونی از طریق بدن عبور می کنند ، کمی اشعه را در طول مسیر پراکنده می کنند. این پرتوها به محض رسیدن به تومور متوقف نمی شوند بلکه به بافت طبیعی نیز می روند.

پروتون ها

پروتون ها ذراتی با بار مثبت هستند. پرتوهای پروتون نیز مانند پرتوهای فوتون ، می توانند به تومورهایی در اعماق بدن دست یابند. با این حال ، پرتوهای پروتون در مسیر خود از طریق بدن اشعه پراکنده نمی کنند و پس از رسیدن به تومور متوقف می شوند. پزشکان بر این باورند که پرتوهای پروتون ممکن است مقدار بافت طبیعی را که در معرض تابش قرار دارد کاهش دهد. آزمایشات بالینی برای مقایسه پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پروتون با پرتوهای فوتون در حال انجام است. برخی از مراکز سرطان از پرتوهای پروتون در پرتودرمانی استفاده می کنند ، اما هزینه و اندازه بالای دستگاه ها استفاده از آنها را محدود می کند.

الکترون ها

الکترون ها ذراتی با بار منفی هستند. پرتوهای الکترون نمی توانند از بافتهای بدن تجاوز کنند. بنابراین ، استفاده از آنها محدود به تومورهای روی پوست یا نزدیک سطح بدن است.

انواع رادیوتراپی خارجی

پرتودرمانی خارجی انواع مختلفی دارد که هدف اصلی آنها رساندن بالاترین دوز تابش تجویز شده به تومور است در حالی که بافت طبیعی اطراف آن کمتر آسیب ببیند. هر نوع برای محاسبه دقیق ترین دوز و مسیر درمان ممکن ، برای تجزیه و تحلیل تصاویر تومور متکی به کامپیوتر هستند.

انواع پرتودرمانی خارجی شامل:

رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی

پرتودرمانی تطبیقی 3D متداول ترین نوع پرتودرمانی خارجی است. در این روش از تصاویر سی تی ، ام آر آی و اسکن PET برای برنامه ریزی دقیق ناحیه درمان استفاده می شود ، که فرآیند شبیه سازی نامیده می شود. از یک برنامه رایانه ای برای تجزیه و تحلیل تصاویر و طراحی پرتوهای تابشی متناسب با شکل تومور استفاده می شود.

رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی با انتقال پرتوها از جهات مختلف ، تصویری دقیق از تومور حاصل می کند. تصویر دقیق امکان استفاده از دوزهای بالاتر تابش به تومور را در حالی میسر می کند که بافت طبیعی دست نخورده تر باقی می ماند.

بیشتر افراد یک بار در روز به درمان نیاز دارند. تعداد جلسات درمانی از فردی به فرد دیگر براساس جزئیات مربوط به سرطان از جمله نوع و مرحله سرطان و اندازه و محل تومور متفاوت است.

پرتودرمانی با شدت تعدیل شده (IMRT)

IMRT نوعی پرتودرمانی تطبیقی سه بعدی است.

در این روش نیز مانند رادیوتراپی تطبیقی سه بعدی ، تومور را از چند جهت هدف قرار می دهند.

IMRT از پرتوهای کوچکتر از 3-D تطبیقی استفاده می کند و می توان مقاومت پرتوها را در بعضی مناطق تغییر داد تا دوزهای بیشتری به قسمتهای خاصی از تومور داده شود.

بیشتر افراد یک بار در روز به درمان نیاز دارند. تعداد جلسات درمانی براساس جزئیات مربوط به سرطان از جمله نوع و مرحله سرطان و اندازه و محل تومور در افراد مختلف متفاوت است.

پرتودرمانی تحت هدایت تصویر (IGRT)

IGRT نوعی IMRT است. با این حال ، از اسکن تصویربرداری نه تنها برای برنامه ریزی درمانی قبل از جلسات پرتودرمانی بلکه در جلسات پرتودرمانی نیز استفاده می کند.

در طول درمان ، شما اسکن های مکرر مانند CT ، MRI یا اسکن PET خواهید داشت. این اسکن ها توسط رایانه ها پردازش می شود تا تغییرات در اندازه و محل تومور را تشخیص دهد. تصویربرداری مکرر اجازه می دهد تا در صورت نیاز ، موقعیت یا دوز تابش شما تنظیم شود. این تنظیمات می تواند دقت درمان را بهبود بخشد و به حفظ هرچه بیشتر بافت طبیعی کمک کند.

بیشتر افراد یک بار در روز به درمان نیاز دارند. تعداد جلسات درمانی براساس جزئیات مربوط به سرطان از جمله نوع و مرحله سرطان و اندازه و محل تومور در افراد مختلف متفاوت است.

توموتراپی

توموتراپی نوعی IMRT است که از دستگاهی استفاده می کند که ترکیبی از سی تی اسکنر و دستگاه تابش اشعه خارجی است.

دستگاه توموتراپی قبل از جلسات درمانی از تومور عکس می گیرد تا هدف گیری دقیق تومور و محافظت از بافت های طبیعی را امکان پذیر کند. این دستگاه در حین درمان به دور شما می چرخد ​​، و اشعه را به صورت مارپیچ هدایت می کند. توموتراپی ممکن است در حفظ نسبی بافت های طبیعی بهتر از پرتودرمانی تطبیقی 3 بعدی باشد ، اما هنوز در آزمایشات بالینی آزمایش نشده است.

بیشتر افراد یک بار در روز به درمان نیاز دارند. تعداد جلسات درمانی براساس جزئیات مربوط به سرطان از جمله نوع و مرحله سرطان و اندازه و محل تومور در افراد مختلف متفاوت است.

رادیوسرجری استریوتاکتیک

پرتو جراحی یا رادیوسرجری استریوتاکتیک ، به بکار گیری پرتوهای متمرکز و پرانرژی برای درمان تومورهای کوچک با لبه های کاملاً مشخص در مغز و سیستم عصبی مرکزی گفته کی شود. اگر بخاطر سن یا سایر مشکلات ، سلامت شما در معرض خطر باشد یا اگر با جراحی نمی توان با اطمینان به تومور رسید ، این روش بهترین گزینه است. GammaKnife نوعی پرتو جراحی استریوتاکتیک است.

برای اطمینان از عدم حرکت در حین درمان ، شما را در یک قاب سر یا برخی از دستگاه های دیگر قرار می دهند. در رادیو جراحی استریوتاکتیک ، بسیاری از پرتوهای کوچک تابش از جهات مختلف تومور را هدف قرار می دهند. هر پرتو تأثیر بسیار کمی بر روی بافتی که از آن عبور می کند ، دارد اما یک دوز دقیقاً هدفمند تابش به محلی می رسد که همه پرتوها بهم می پیوندند.

برنامه درمان ممکن است متفاوت باشد ، اما درمان معمولاً در یک دوز انجام می شود. در برخی موارد ، ممکن است حداکثر پنج دوز دریافت کنید ، که یک بار در روز ارائه می شود.

پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن

پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن مشابه رادیوسرجری استریوتاکتیک است ، اما اغلب برای تومورهای کوچک و جدا شده در خارج از مغز و نخاع ، کبد یا ریه استفاده می شود. وقتی به دلیل سن ، مشکلات سلامتی یا محل تومور نمی توانید عمل جراحی انجام دهید ، این یک گزینه عالی است.

همانند رادیو جراحی استریوتاکتیک ، در پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن از تجهیزات خاصی استفاده می شود تا شما را در طول درمان بی حرکت نگه دارد. یک پرتو بسیار دقیق را به یک منطقه محدود ارائه می دهد.

تومورهای خارج از مغز به احتمال زیاد با حرکت طبیعی بدن مانند تنفس یا هضم حرکت می کنند. بنابراین ، پرتوها را نمی توان دقیقاً همانطور که در رادیو جراحی استریوتاکتیک هدف قرار می دهند ، هدف قرار داد. به همین دلیل ، پرتودرمانی استریوتاکتیک بدن معمولاً در بیش از یک دوز تجویز می شود. ممکن است حداکثر پنج دوز داشته باشید که یک بار در روز تجویز می شود.

مدت زمان رادیوتراپی خارجی

اکثر افراد یک بار در روز ، پنج روز در هفته ، پرتودرمانی خارجی انجام می دهند. تابش در یک سری درمان ها انجام می شود تا سلول های سالم بتوانند بهبود یابند و باعث موثرتر شدن تابش شوند. اینکه درمان چند هفته طول می کشد به نوع سرطان ، هدف درمان ، دوز تابش و برنامه تابش بستگی دارد.

بازه درمان از اولین جلسه پرتودرمانی تا آخرین جلسه ، یک دوره درمانی نامیده می شود.

عوارض پرتو درمانی خارجی

اشعه نه تنها باعث از بین رفتن یا کندی رشد سلول های سرطانی می شود ، بلکه می تواند سلول های سالم اطراف را نیز تحت تأثیر قرار دهد. آسیب به سلول های سالم می تواند عوارض جانبی در بر داشته باشد.

عوارض رادیوتراپی برای اطرافیان

پرتودرمانی خارجی شما را رادیواکتیوه نخواهد کرد. مردم معمولاً وقتی تحت درمان با اشعه قرار می گیرند ، از خود می پرسند که آیا رادیواکتیوه شده ایم؟ پرتودرمانی خارجی شما را رادیواکتیوه نمی کند. شما می توانید با خیال راحت در کنار افراد دیگر ، حتی زنان باردار ، نوزادان و کودکان خردسال قرار بگیرید.

انواع رادیوتراپی : پرتودرمانی داخلی

پرتودرمانی داخلی چیست | رادیوتراپی داخلی چیست

به پرتودرمانی داخلی ، رادیوتراپی داخلی یا براکی تراپی نیز گفته می شود. در این روش ، برای درمان سرطان یک ایمپلنت رادیواکتیو در داخل بدن درون یا نزدیک به تومور قرار می گیرد. قرار دادن ایمپلنت معمولاً یک روش بدون درد است. بسته به نوع سرطان و برنامه درمانی ، ممکن است به یک ایمپلنت موقت یا دائمی نیاز داشته باشید.

پرتودرمانی داخلی چگونه است

در پرتودرمانی داخلی (یا براکی تراپی) دوز بالاتری از اشعه را در یک کوچک تری از آنچه در درمان با اشعه خارجی امکان پذیر است ، امکان پذیر می کند. در این روش از منبع تابشی استفاده می شود که معمولاً در یک نگهدارنده کوچک به نام ایمپلنت مهر و موم می شود. انواع مختلف ایمپلنت را می توان ساچمه ، دانه ، ریبون ، سیم ، سوزن ، کپسول ، بالون یا لوله نامید. مهم نیست که از چه نوع ایمپلنتی استفاده می شود ، در هر صورت آن را در بدن شما ، بسیار نزدیک به تومور یا در داخل آن قرار می دهند. به این ترتیب اشعه به حداقل سلول های طبیعی آسیب می رساند.

• در طی پرتودرمانی داخل حفره ای (Therapy Intracavitary) ، منبع رادیواکتیو در حفره بدن (فضا) مانند راست روده یا رحم قرار می گیرد.
• در پرتودرمانی داخل نسجی (InterstitialRediotherapy) ، ایمپلنت ها در تومور یا در نزدیکی آن قرار می گیرند ، اما در حفره بدن قرار نمی گیرند.

عمل کاشت معمولاً در اتاق عملی انجام می شود که برای نگهداری از اشعه طراحی شده است. پیش از عمل ، بیهوشی خواهید داشت که ممکن است به صورت عمومی باشد (که از دارو برای خواب عمیق استفاده می شود تا احساس درد نکنید) یا به صورت موضعی (که فقط بخشی از بدن تان بی حس خواهد شد).

انواع رادیوتراپی داخلی

براکی تراپی با دوز بالا

براکی تراپی با دوز بالا (HDR) به فرد امکان می دهد تا چندین بار با یک منبع رادیواکتیو قدرتمند که در اپلیکاتور قرار دارد ، چندین دقیقه تحت درمان قرار گیرد. منبع پس از 10 تا 20 دقیقه خارج می شود. این ممکن است دو بار در روز در طی چند روز یا یک بار در روز در طی چند هفته تکرار شود. در این روش مواد رادیواکتیو در بدن شما باقی نمی ماند. اپلیکاتور ممکن است در بین جلسات درمانی در جای خود باقی بماند ، یا ممکن است قبل از هر درمان استفاده شود.

افرادی که از براکی تراپی با دوز بالا استفاده می کنند ، در صورت انجام درمان های چند روزه و در صورت نیاز به ماندن در محل ، گاهی در بیمارستان بستری می شوند. ممکن است اقدامات احتیاطی خاصی برای بعد از درمان وجود داشته باشد ، بنابراین حتماً در این مورد با تیم درمان سرطان خود صحبت کنید.

براکی تراپی با دوز کم

در این روش ، ایمپلنت در مدت طولانی تری ، دوزهای کمتری از اشعه را ارائه می دهد.

برخی از ایمپلنت ها از 1 تا چند روز در بدن باقی مانده و سپس برداشته می شوند. در حین درمان احتمالاً مجبور خواهید بود در بیمارستان ، گاهی در یک اتاق مخصوص بستری شوید. برای کاشت های بزرگتر ممکن است مجبور شوید در رختخواب بمانید و دراز بکشید تا ایمپلنت حرکت نکند.

برخی از ایمپلنت های کوچکتر (مانند دانه ها یا ساچمه ها) در جای خود باقی مانده و هرگز خارج نمی شوند. پس چندین هفته این ایمپلنت ها تابش اشعه را متوقف می کنند. اندازه دانه ها یا ساچمه ها به اندازه دانه های برنج است و به ندرت مشکل ایجاد می کنند. اگر قرار است ایمپلنت های شما برای مدتی طولانی در بدن بمانند ، ممکن است بتوانید همان روزی که ایمپلنت ها در بدن تان قرار داده می شوند به خانه بازگردید. ممکن است اقدامات احتیاطی خاصی انجام شود ، بنابراین در این مورد حتما با تیم درمان سرطان خود صحبت کنید.

عوارض رادیوتراپی داخلی

هنگام قرار دادن ایمپلنت به احتمال زیاد درد زیادی متحمل نمی شوید و احساس بدی پیدا نمی کنید. داروهای استفاده شده در هنگام قرار دادن ایمپلنت ها ممکن است باعث احساس خواب آلودگی ، ضعف یا درد معده شوند ، اما این عوارض جانبی چندان طولانی مدت نیستند. اگر ایمپلنت ها توسط یک اپلیکاتور در محل خود قرار داده شوند ، ممکن است در آن ناحیه احساس ناراحتی داشته باشید. اگر نوعی از کاشت را انجام داده اید که باید چند روز در رختخواب بمانید ، ممکن است درد ناشی از بی تحرکی را تجربه کنید. برای کمک به حفظ آرامش و یا در صورت لزوم تسکین درد ، در خصوص مصرف دارو با پزشک تان مشورت کنید. اگر سوزش ، تعریق یا علائم دیگری دارید حتماً به تیم درمان سرطان خود اطلاع دهید.

عوارض پرتو درمانی برای اطرافیان

در طول پرتودرمانی داخلی ، بدن شما ممکن است مقدار کمی تابش را برای مدت کوتاهی حمل کند.

اگر کاشت موقت داشته باشید ، از شما خواسته می شود که در بیمارستان بمانید و ممکن است مجبور باشید در طول درمان ، ملاقات های خود را محدود کنید. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که فاصله معینی را با دیگران حفظ کنید. زنان باردار و کودکان اجازه ملاقات با شما را ندارند. بسته به نوع کاشت ، پس از برداشتن ایمپلنت ، بدن شما دیگر هیچ اشعه ای نخواهد داشت.

طی چند هفته تا چند ماه ، ایمپلنت های دائمی به تدریج دیگر اشعه ای منتشر نمی کنند. اشعه معمولاً به نواحی دورتر از منطقه تحت درمان منتشر نمی شود ، بنابراین احتمال قرار گرفتن در معرض اشعه برای دیگران بسیار کم است. در این مورد نیز تیم مراقبت های بهداشتی شما ممکن است از شما بخواهند که اقدامات احتیاطی از قبیل دوری از کودکان خردسال و زنان باردار را دنبال کنید ، خصوصاً بلافاصله بعد از کاشت.

روزهای بعد از پرتودرمانی داخلی و خارجی انواع رادیوتراپی

پزشک تان جهت کاهش عوارض جانبی ناشی از رادیوتراپی در روزهای بعد، معمولا دستورالعمل هایی را به شما ارائه می دهد، مانند تغذیه بیماران پرتودرمانی، که پیروی از آنها به شما کمک شایانی خواهد کرد.

درصد موفقیت پرتو درمانی داخلی و خارجی انواع رادیوتراپی

اگر در حال دریافت پرتو درمانی هستید، ممکن است پزشک تان، شما را تحت اسکن دوره ای قرار دهد تا ببیند که سرطان شما به پرتودرمانی چه پاسخی داده است.

در برخی موارد، ممکن است سرطان شما بلافاصله به درمان پاسخ دهد. در موارد دیگر نیز ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا سرطان به درمان پاسخ دهد. پرتو درمانی در برخی از افراد موثر واقع نمی شود.

ناگفته ها و نکات مهم درباره انواع پرتودرمانی

هزینه رادیوتراپی 

رادیوتراپی می تواند گران باشد. در دستگاه رادیوتراپی از ماشین آلات و تکنولوژی پیچیده ای استفاده شده و خدمات بسیاری از ارائه دهندگان خدمات بهداشتی را شامل می شود. هزینه دقیق رادیوتراپی شما به هزینه مراقبت های بهداشتی محل زندگی ، نوع رادیوتراپی و تعداد جلسات رادیوتراپی بستگی دارد.

با شرکت بیمه سلامت خود درمورد اینکه چه خدماتی را پرداخت می کند صحبت کنید. بیشتر برنامه های بیمه هزینه رادیوتراپی را پرداخت می کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر ، با دفاتر بیمه مستقر در کلینیک ها یا بیمارستان ها که برای معالجه به آنجا می روید صحبت کنید. اگر به کمک مالی نیاز دارید ، سازمان هایی هستند که ممکن است بتوانند کمک کنند. برای یافتن چنین سازمان هایی ، به پایگاه داده موسسه ملی سرطان ، سازمان هایی که خدمات پشتیبانی ارائه می دهند ، مراجعه کرده و گزینه “کمک مالی” را جستجو کنید.

الزامات ویژه رژیم غذایی

قرار گیری در معرض اشعه می تواند منجر به بروز عوارض جانبی شود که بلع را سخت می کند و عوارضی مانند حالت تهوع ، زخم های دهان و مشکلات گلو به نام ازوفاژیت ایجاد می کند. از آنجا که بدن شما در طی رادیو تراپی از انرژی زیادی برای بهبودی استفاده می کند ، مهم است که کالری و پروتئین کافی دریافت کنید تا وزن خود را در طول درمان حفظ کنید.

اگر در خوردن غذا و حفظ وزن خود مشکل دارید ، با پزشک یا پرستار خود صحبت کنید. همچنین ممکن است برای شما مفید باشد که با یک متخصص تغذیه صحبت کنید.

بهترین متخصص رادیوتراپی انکولوژی در تهران | بهترین رادیوتراپیست تهران

چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی در تهران را بررسی کرده اید ، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید ، به شما مرکز درمان سرطان به آیند را معرفی می کنیم.

این مرکز پرتودرمانی مجهز به بهترین دستگاه پرتو درمانی تهران است. همچنین این مرکز معتبرترین و با تجربه ترین متخصص رادیوتراپی انکولوژی نیز برخوردار است.

رادیوتراپی انکولوژی چیست

دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.

جهت ارتباط با بهترین مرکز پرتو درمانی تهران لطفا کلیک کنید.

شاد و تندرست باشید.

گروه پژوهش و تحقیقات بهایند

منابع: mayoclinic – cancer.gov – cancer.org