استریوتاکتیک رادیو سرجری چیست ؟
رادیوسرجری یا رادیو جراحی استریوتاکتیک (SRS) یکی از انواع رادیوتراپی است. هنگامی که این روش به جای مغز روی بدن انجام می شود ، بعضی اوقات این روش را رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن (SBRT) یا پرتودرمانی ابلیتیو استریوتاکتیک (SABR) می نامند.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
رادیوتراپی استریوتاکتیک چیست ؟
در این روش از بسیاری از پرتوهای متمرکز شده برای درمان تومورها و سایر مشکلات در سراسر بدن استفاده می شود. از SBRT یا پرتودرمانی استریوتاکتیک برای درمان تومورهای ریه ها ، ستون فقرات ، کبد ، گردن ، غدد لنفاوی یا سایر بافت های نرم استفاده می شود.
از آنجا که هیچ برشی در این روش ایجاد نمی شود ، به عنوان جراحی سنتی در نظر گرفته نمی شود. در عوض ، در جراحی رادیوتراپی از تصویربرداری سه بعدی برای هدف قرار دادن منطقه آسیب دیده از مقادیر بالایی اشعه استفاده می کند. این بدان معنی است که به بافت سالم اطراف آسیب بسیار کمی وارد می شود. مانند سایر روش های پرتو درمانی ، رادیو جراحی استریوتاکتیک با آسیب رساندن به DNA سلول های هدف ، عمل می کند. پس از آن ، سلول های آسیب دیده دیگر نمی توانند تولید مثل کنند ، و همین امر باعث کوچک شدن تومورها می شود.
رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن معمولاً بین یک تا پنج جلسه انجام می شود.
انواع رادیو جراحی استریوتاکتیک
پزشکان از دو نوع فناوری برای انتقال اشعه در طی رادیو جراحی استریوتاکتیک استفاده می کنند.
- دستگاه های شتاب دهنده خطی (LINAC) از اشعه ایکس (فوتون) برای درمان ناهنجاری های سرطانی و غیرسرطانی در مغز و سایر قسمت های بدن استفاده می کنند. دستگاه های LINAC با نام تجاری سازنده نیز شناخته می شوند ، مانند CyberKnife و این دستگاه ها می توانند SRS را در یک جلسه یا بیش از دو تا پنج جلسه برای تومورهای بزرگتر انجام دهند (رادیوتراپی استریوتاکتیک تقسیم شده).
- پرتوی پروتون (ذره باردار) جدیدترین نوع رادیوتراپی استریوتاکتیک است و فقط در چند مرکز تحقیقاتی در ایالات متحده در دسترس است ، اگرچه در چند سال گذشته تعداد مراکز ارائه دهنده پرتوی درمانی بسیار افزایش یافته است. در طی چندین جلسه می تواند از رادیوتراپی استریوتاکتیک تقسیم شده برای درمان تومورهای بدن استفاده کند. پرتوی پروتون SBRT ممکن است برای درمان تومورهایی در قسمتهایی از بدن که قبلاً پرتودرمانی دریافت کرده اند یا در نزدیکی اندامهای حیاتی قرار دارد.
رادیوجراحی چگونه است؟
انواع رادیو جراحی استریوتاکتیک و رادیوتراپی به روشی مشابه کار می کنند.
این تجهیزات تخصصی ، پرتوهای تابش را بر روی تومور یا هدف دیگری متمرکز می کنند. هر پرتو تأثیر بسیار کمی بر روی بافتی که از آن عبور می کند ، دارد اما یک دوز اشعه به محلی که همه پرتوها تلاقی پیدا می کنند ، منتقل می شود.
دوز بالای اشعه که به منطقه آسیب دیده هدایت می شود باعث کوچک شدن تومورها و بسته شدن رگ های خونی به مرور زمان و در نتیجه عدم خون رسانی به تومور می شود.
دقت عمل جراحی رادیوتراپی استریوتاکتیک تا حدی است که به بافت های سالم اطراف حداقل آسیب را می رساند. در اکثر موارد ، پرتودرمانی در مقایسه با انواع دیگر جراحی سنتی ، خطر کمتری از عوارض جانبی را به همراه دارد.
اهمیت رادیوتراپی در جراحی به چه دلیل است؟
حدود 50 سال پیش ، رادیو سرجری استریوتاکتیک به عنوان یک راه حل کمتر تهاجمی و ایمن به جای جراحی استاندارد مغز (جراحی مغز و اعصاب) ، که نیاز به برش هایی در پوست ، جمجمه ، غشاهای اطراف مغز و بافت مغز دارد ، ارائه شد.
از آن زمان ، استفاده از SRS به طور گسترده ای برای درمان انواع بیماری های عصبی و سایر بیماری ها گسترش یافته است. SBRT ممکن است برای درمان سرطان های کبد ، ریه ، شکم ، غدد لنفاوی و ستون فقرات استفاده شود.
خطرات و عوارض پرتودرمانی استریوتاکتیک چیست
رادیو جراحی استریوتاکتیک شامل برش های جراحی نیست ، بنابراین در مقایسه با جراحی سنتی ، خطر کمتری دارد. در جراحی سنتی ، ممکن است به واسطه بیهوشی ، خونریزی و عفونت ، خطر بروز عوارض جانبی وجود داشته باشد.
پیامدهای اولیه یا عوارض جانبی معمولاً موقتی است. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خستگی. خستگی و خستگی مفرط ممکن است طی چند روز اول پس از رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن رخ دهد.
- تورم. تورم در محل درمان یا در نزدیکی آن می تواند علائم و نشانه هایی مانند افزایش موقتی درد ایجاد کند. پزشک شما ممکن است داروهای ضد التهابی (داروهای کورتیکواستروئید) برای جلوگیری از چنین مشکلاتی یا در صورت بروز علائم ، برای درمان تجویز کند.
- حالت تهوع یا استفراغ. اگر تومور در نزدیکی روده یا کبد باشد ، برخی از بیماران ممکن است پس از این نوع رادیوتراپی حالت تهوع یا استفراغ موقتی را تجربه کنند.
به ندرت ، ممکن است افراد عوارض جانبی دیررس را ماه ها پس از درمان تجربه کنند ، اگرچه این مورد در هر نقطه از بدن متفاوت است. پزشک خطرات احتمالی را با شما درمورد بحث و بررسی دقیق تر قرار می دهد. این عوارض جانبی دیررس ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضعیف شدن استخوان ها تا حدی که ممکن است شکسته شوند
- تغییراتی که روی روده تأثیر می گذارد
- تغییراتی در ریه ها
- تغییراتی در نخاع
- شیوع سرطان جدید (سرطان ثانویه)
- تورم دست و پاها (ورم لنفاوی)
آمادگی های لازم
آمادگی درباره رادیوسرجری و رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن ممکن است بسته به شرایط و ناحیه بدن تحت درمان متفاوت باشد اما معمولاً مراحل زیر را در بر می گیرد:
غذا و داروها
- ممکن است بعد از نیمه شب قبل از عمل از شما خواسته شود که چیزی نخورید و نیاشامید.
- در مورد اینکه آیا می توانید داروهای منظم خود را شب قبل یا صبح روز جراحی رادیوتراپی استفاده کنید با پزشک خود مشورت کنید.
لباس و وسایل شخصی
لباس راحتی و گشاد بپوشید.
از استفاده از موارد زیر در هنگام رادیو سرجری ستون فقرات خودداری کنید:
- جواهرات
- عینک
- لنزهای تماسی
- لوازم آرایش
- لاک ناخن
- دندان مصنوعی
- کلاه گیس یا تکه های مو (اکستنشن)
اقدامات احتیاطی در مورد داروها و انواع آلرژی
موارد زیر را به پزشک خود اطلاع دهید:
- دستگاه های پزشکی مانند ضربان ساز قلب ، دریچه قلب مصنوعی ، کلیپس های آنوریسم ، محرک های عصبی یا استنت در بدن تان کاشته شده باشد.
- هر دارویی را که در حال حاضر مصرف می کنید به مرکز درمان بیاورید و درمورد اینکه در روز مصرف دارو باید چه کاری انجام دهید ، سوال کنید.
آنچه می توانید از رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن انتظار داشته باشید
رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود و در هر جلسه بین 20 تا 60 دقیقه طول می کشد. اگرچه معمول نیست ، اما اگر یکی از اعضای خانواده یا دوست شما نیاز به همراهی برای درمان داشته باشد ، پزشک به شما توصیه می کند.
قبل از پروسیجر
آماده شدن برای رادیو جراحی استریوتاکتیک بدن شامل چندین مرحله است ، از جمله:
- نشانه گذاری. برخی از فناوری ها در موارد خاص نیاز به قرار دادن نشانگر فلزی کوچک (نشانگر fiducial) در تومور یا در نزدیکی آن دارند. نشانگر fiducial تقریباً به اندازه یک دانه برنج است. نشانگر معمولاً به شکل استوانه ، سیم پیچ یا کره ای است و اغلب از طلا ساخته می شود. روش مارک گذاری معمولاً به عنوان یک روش سرپایی قبل از درمان SRS انجام می شود. اما این مرحله برای اکثر فناوری های هدایت شده با CT مورد نیاز نیست.
- شبیه سازی. یک انکولوژیست پرتوی شبیه سازی انجام می دهد. این مرحله بهترین محل قرارگیری بدن شما را برای همسویی با پرتوهای تابش تعیین می کند. بدن شما بسیار محکم و بی حرکت توسط دستگاه بی حرکتی نگه داشته خواهد شد. اگر مبتلا به کلاستروفوبیا هستید به پزشک خود اطلاع دهید. پس از بی حرکتی ، اسکن تصویربرداری انجام می شود. پزشک شما ممکن است 4DCT انجام دهد تا اطلاعات مربوط به نحوه حرکت تومور هنگام تنفس را به دست آورد. 4DCT اغلب در تومورهای واقع در کبد یا ریه ها استفاده می شود. بعد از اسکن ، احتمالاً قبل از مرحله بعدی به خانه شما اعزام می شوید. گاهی اوقات ، برای کاهش حرکت تومور ، ممکن است یک بار در طول درمان 10 تا 30 ثانیه نفس بکشید.
- برنامه ریزی. با استفاده از اسکن های تصویربرداری و نرم افزارهای تخصصی ، تیم درمانی شما بهترین ترکیب پرتوهای تابشی را برای هدف قرار دادن تومور یا سایر ناهنجاری ها تعیین می کند.
در طول پروسیجر
کودکان اغلب برای انجام آزمایش های تصویربرداری و در طی رادیو جراحی بیهوش می شوند. بزرگسالان معمولاً بی هوش نمی شوند ، اما در موارد نادر ممکن است به شما آرامبخش خفیف داده شود تا در صورت احساس اضطراب ، آرام شوید.
دستگاه در حین درمان برای انتقال پرتوهای تابشی از زوایای مختلف به اطراف هدف حرکت کرده و می چرخد. درمان کمتر از 30 دقیقه تا نهایتا یک ساعت طول می کشد.
گرفتن رادیوتراپی استریوتاکتیک بدن به نوعی مانند اشعه ایکس است. در طول این روش:
- تابش را احساس نخواهید کرد.
- می توانید از طریق میکروفون با پزشکان صحبت کنید.
بعد از پروسیجر
پس از انجام این روش ، می توانید موارد زیر را انتظار داشته باشید:
- اگر علائمی مانند افزایش موقتی درد یا حالت تهوع را تجربه می کنید ، داروهای مناسب دریافت خواهید کرد.
- بعد از پروسیجر می توانید بخورید و بیاشامید.
- معمولاً همان روز به خانه می روید.
- معمولاً می توانید طی یک تا دو روز به فعالیت های عادی خود برگردید.
نتایج پرتودرمانی استریوتاکتیک
اثر درمانی رادیوجراحی استریوتاکتیک بسته به شرایط زیر به تدریج اتفاق می افتد:
- تومورهای خوش خیم (از جمله شوانوم دهلیزی). به دنبال رادیوسرجری استریوتاکتیک ، تومور ممکن است طی یک دوره 18 ماهه تا دو ساله کوچک شود ، اما هدف اصلی درمان تومورهای خوش خیم ، جلوگیری از رشد تومور در آینده است.
- تومورهای بدخیم. تومورهای سرطانی (بدخیم) ممکن است سریعتر ، اغلب در طی چند ماه ، کوچک شوند.
هر فرد دستورالعمل های مربوط به آزمایشات پیگیرانه مناسب را برای نظارت بر پیشرفت خود دریافت خواهد کرد.
بهترین رادیوتراپیست تهران
چنانچه در جستجوی بهترین متخصص رادیوتراپی تهران هستید و بارها متخصصین رادیوتراپی تهران و لیست مراکز رادیوتراپی در تهران را بررسی کرده اید ، اما همچنان به نتیجه مساعدی نرسیده اید ، به شما مرکز درمان سرطان به آیند را معرفی می کنیم.
این مرکز پرتودرمانی مجهز به بهترین دستگاه پرتو درمانی تهران است. همچنین این مرکز معتبرترین و با تجربه ترین متخصص رادیوتراپی انکولوژی نیز برخوردار است.
دکتر احسان کرباسی دارای بورد تخصصی رادیوتراپی انکولوژی_پرتودرمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران راه را برای درمان شما کوتاه می کند.
شاد و تندرست باشید.
گروه پژوهش و تحقیقات بهایند
منبع: mayoclinic
