پرتو درمانی چیست و چگونه انجام میشود؟
رادیوتراپی یا پرتودرمانی، نوعی درمان سرطان است که در آن از پرتوهای شدید انرژی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. در پرتو درمانی غالباً از اشعه ایکس استفاده می شود، اما از پروتون یا انواع دیگر انرژی نیز می توان استفاده کرد.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
اصطلاح “پرتو درمانی” اغلب به پرتودرمانی خارجی اشاره دارد. در طی این نوع رادیوتراپی، پرتوهای پرانرژی از دستگاهی از بیرون به بدن شما متساطع می شود و پرتوها را در یک نقطه دقیق از بدن تان مورد هدف قرار می دهد. در طی نوع دیگری از پرتودرمانی به نام براکی تراپی، اشعه در داخل بدن شما قرار می گیرد که به پرتودرمانی داخلی مشهور است. برای اطلاع بیشتردر مورد رادیوتراپی انکولوژی کلیک کنید.
در پرتو درمانی به واسطه از بین بردن ماده ژنتیکی که نحوه رشد و تقسیم سلول ها را کنترل می کند، سلول های سرطانی تخریب می شوند. با وجودی که هم سلول های سالم و هم سرطانی تحت تاثیر پرتودرمانی قرار می گیرند، اما هدف پرتو درمانی این است که تا حد ممکن کمترین آسیب به سلول های سالم وارد شود. سلول های طبیعی اغلب می توانند بسیاری از آسیب های ناشی از تابش را ترمیم کنند.
چرا پرتو درمانی لازم است؟
بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان به عنوان بخشی از درمان سرطان شان، پرتو درمانی دریافت می کنند. پزشکان از پرتودرمانی برای درمان تقریباً هر نوع سرطانی استفاده می کنند. پرتو درمانی در درمان برخی از تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) نیز مفید است.
پرتو درمانی چه زمانی انجام میشود؟
پزشک شما ممکن است در زمان های مختلف درمان سرطان و به دلایل مختلف، از جمله موارد زیر، پرتودرمانی را به عنوان یکی از گزینه ها پیشنهاد دهد:
- به عنوان تنها درمان سرطان (درمان اولیه)
- قبل از جراحی، جهت کوچک کردن تومور سرطانی (نئوادجوانت تراپی)
- پس از جراحی، به منظور جلوگیری از رشد سلول های سرطانی باقی مانده (ادجوانت تراپی)
- در کنار سایر روش های درمانی مانند شیمی درمانی، جهت از بین بردن سلول های سرطانی
- در سرطان پیشرفته، به منظور کاهش علائم ناشی از سرطان
خطرات و عوارض پرتو درمانی
عوارض پرتو درماني به این بستگی دارد که کدام قسمت از بدن شما در معرض اشعه قرار گرفته و چه میزان از اشعه استفاده می شود. ممکن است هیچ عارضه جانبی ای را تجربه نکنید یا ممکن است چندین مورد را تجربه کنید. در بیشتر موارد، عوارض جانبی پرتودرمانی موقتی و قابل کنترل است و به طور کلی با گذشت زمان، با پایان درمان از بین می رود.
بخشی از بدن که تحت درمان است | عوارض جانبی شایع |
هر قسمت از بدن | ریزش مو در محل درمان (گاهی دائمی)، تحریک پوست در محل درمان، خستگی |
سر و گردن | خشکی دهان، بزاق غلیظ، مشکل در بلع، گلودرد، تغییر در طعم غذا، حالت تهوع، زخم دهان، پوسیدگی دندان |
ناحیه قفسه سینه | مشکل در بلع، سرفه، تنگی نفس |
ناحیه شکم | حالت تهوع، استفراغ، اسهال |
ناحیه لگن | اسهال، تحریک مثانه، تکرر ادرار، اختلال در عملکرد جنسی |
منبع: National Cancer Institute |
برخی از عوارض پرتو درمانی ممکن است بعدا ایجاد شود. به عنوان مثال، در موارد نادر، ممکن است سالها بعد یک سرطان جدید (دومین سرطان اولیه) متفاوت از سرطان تحت درمان با اشعه ایجاد شود. از پزشک خود در مورد عوارض جانبی بالقوه، چه کوتاه مدت و چه طولانی مدت، درصد موفقیت پرتو درمانی، اینکه آیا پرتو درمانی درد دارد؟ آیا پرتو درمانی برای اطرافیان ضرر دارد، یا عوارض رادیوتراپی برای اطرافیان سوال کنید.
پرتودرمانی چگونه است و چه آمادگی هایی لازم دارد؟
قبل از اینکه تحت پرتو درمانی با پرتوی خارجی قرار بگیرید، تیم مراقبت های بهداشتی شما را از طریق یک فرایند برنامه ریزی راهنمایی می کنند تا اطمینان حاصل شود که پرتو به طور دقیق به همان نقطه از بدن که مورد نظر است، متساطع شود. برنامه ریزی معمولاً شامل موارد زیر است:
- شبیه سازی تابش. در حین شبیه سازی، تیم پرتو درمانی در کنار شما هستند تا در طول درمان پوزیشن راحتی را برای شما پیدا کنند. ضروری است که در طول درمان دراز بکشید، بنابراین قرار گرفتن در یک پوزیشن راحت، امری حیاتی است. برای انجام این کار، روی همان تختی دراز می کشید که در طول پرتودرمانی استفاده می شود. بالشتک ها و بندهایی برای قرار دادن شما در موقعیت صحیح و کمک به شما در بی حرکت ماندن، استفاده می شوند. تیم پرتو درمانی، ناحیه ای از بدن که تابش را دریافت می کند، مشخص می کند. بسته به شرایط خود شما، ممکن است به طور موقتی نقاطی با ماژیک روی بدن تان کشیده شود یا خال کوبی های دائمی کوچکی دریافت کنید.
- اسکن برنامه ریزی. تیم پرتو درمانی شما را تحت اسکن توموگرافی رایانه ای یا سی تی اسکن (CT) قرار می دهد تا نواحی بدن را برای درمان تعیین کند.
پس از فرآیند برنامه ریزی، متخصص رادیوتراپی تان بر اساس نوع و مرحله سرطان، سلامت عمومی و اهداف درمانی تان تصمیم می گیرد که چه نوع پرتویی را در چه دوزی دریافت کنید.
دوز دقیق و تمرکز پرتوهای رادیویی مورد استفاده در درمان با دقت برنامه ریزی می شود تا میزان اشعه به سلول های سرطانی را به حداکثر و آسیب به بافت سالم اطراف را به حداقل برساند.
آنچه شما می توانید انتظار داشته باشید
پرتو درمانی خارجی معمولاً با استفاده از یک شتاب دهنده خطی انجام می شود – دستگاهی که پرتوهای پرانرژی را به داخل بدن هدایت می کند.
همانطور که روی تخت دراز کشیده اید، شتاب دهنده خطی به اطراف شما حرکت می کند تا از چندین زاویه پرتو را تحویل دهد. شتاب دهنده خطی می تواند متناسب با شرایط خاص شما تنظیم شود، به گونه ای که دوز دقیق اشعه ای که پزشک تان تنظیم کرد است، ارائه دهد.
در طول یک جلسه درمان، در طول جلسه شبیه سازی پرتوی خود در وضعیت تعیین شده دراز خواهید کشید. ممکن است شما با کمک قالب هایی شما را در موقعیت خود قرار دهند.
دستگاه شتاب دهنده خطی ممکن است به دور بدن شما بچرخد تا از جهات مختلف به هدف برسد. در این حالت، دستگاه صدای وزوز می دهد.
در طول درمان که فقط چند دقیقه طول می کشد، دراز خواهید کشید و به طور طبیعی نفس می کشید. برای برخی از بیماران مبتلا به سرطان ریه یا سرطان پستان، ممکن است از فرد خواسته شود تا زمانی که دستگاه درمان را انجام می دهد، نفس خود را حبس کند.
تیم پرتودرمانی در نزدیک اتاق با اتصالات تصویری و صوتی شما را رصد می کنند و شما می توانید با آنها صحبت کنید. اگر احساس ناراحتی می کنید به آنها اطلاع دهید، اما در طول جلسه پرتودرمانی نباید دردی احساس کنید.
تعداد جلسات رادیوتراپی
بعد از مدت زمان مشخصی، معمولاً پنج روز در هفته و به صورت سرپایی پرتو درمانی خارجی دریافت می کنید. در اکثر موارد، درمان ها معمولاً در طی چندین هفته تقسیم می شوند تا سلول های سالم شما بتوانند در طی جلسات پرتودرمانی ریکاوری شوند.
پرتو درمانی چند ساعت طول میکشد؟
این انتظار می رود که هر جلسه درمانی تقریباً بین 10 تا 30 دقیقه طول بکشد.
پرتو درمانی درد دارد؟
در طول جلسه پرتودرمانی نباید دردی احساس کنید، اما در برخی موارد، ممکن است از یک روش درمانی برای کمک به تسکین درد یا سایر علائم مرتبط با سرطان های پیشرفته تر استفاده شود.
روزهای بعد از پرتودرمانی
پزشک تان جهت کاهش عوارض جانبی ناشی از رادیوتراپی در روزهای بعد، معمولا دستورالعمل هایی را به شما ارائه می دهد، مانند تغذیه بیماران پرتودرمانی، که پیروی از آنها به شما کمک شایانی خواهد کرد.
نتایج پرتو درمانی
اگر در حال دریافت پرتو درمانی هستید، ممکن است پزشک تان، شما را تحت اسکن دوره ای قرار دهد تا ببیند که سرطان شما به پرتودرمانی چه پاسخی داده است.
در برخی موارد، ممکن است سرطان شما بلافاصله به درمان پاسخ دهد. در موارد دیگر نیز ممکن است هفته ها یا ماه ها طول بکشد تا سرطان به درمان پاسخ دهد. پرتو درمانی در برخی از افراد موثر واقع نمی شود.
بهترین مرکز پرتو درمانی تهران | بهترین دکتر پرتو درمانی تهران
خوشبختانه این افتخار را داریم که یکی از بهترین مراکز درمان سرطان و بهترین مراکز پرتو درمانی در تهران را به شما معرفی کنیم. این مرکز پرتو درمان مجهز به بهترین دستگاه پرتو درمانی تهران است. همچنین این مرکز از وجود معتبرترین و با تجربه ترین متخصص رادیوتراپی انکولوژی بهره می برد که راه را برای درمان شما کوتاه می کند.
تحقیق و ترجمه: مینو زرفش