ژن درمانی در درمان سرطان

ژن درمانی در درمان سرطان

امروزه راه های زیادی برای درمان سرطان وجود دارد. گرچه هنوز یکی از بهترین راه های درمان آن، پیشگیری از وقوع سرطان یا عود مجدد آن است. اما به هرحال گاهی مواقع، ابتلاء به سرطان اجتناب ناپذیر خواهد بود.

یکی از آخرین روش هایی که برای درمان سرطان به کار می رود، ژن درمانی است. در ادامه تصمیم داریم اطلاعات بیشتری در مورد این نحوه درمان سرطان با شما در میان بگذاریم. در صورتی که این مطلب برایتان جذابیت دارد، به اسکرول کردن این متن ادامه بدهید

ژن درمانی چیست؟

ژن درمانی نوعی روش درمان یا پیشگیری از بیماری است که دستورالعمل های ژنتیکی درون سلول های یک فرد را فعال می کند. ژن ها در واقع نمود ظاهری تمام جنبه های زندگی یک سلول هستند: آن ها کُدی را درون خود نگه می دارند که سلول ها را قادر به رشد، عملکرد و تقسیم می کند.

وقتی که یک ژن معیوب و غیرفعال باشد، می تواند منجر به تولید پروتئین هایی شود که قادر به انجام وظابف خود نیستند. زمانی که یک ژن معیوب باشد یا بیش از حد فعال باشد، عملکردهای مهم بدن ممکن است دچار اختلال شوند. هدف و غایت اصلی ژن درمانی این است که این گونه ژن های معیوب را شناسایی کرده و به این ترتیب مشکل را از اساس و ریشه حل کند.

ژن درمانی ممکن است شامل جایگزین کردن ژن های معیوب و ناقص با ژن های سالمی باشد که سلول ها را برای تولید پروتئین های مفید آماده می سازند. البته ممکن است این روش شامل تغییر نحوه ی تنظیم ژن ها هم باشد. به این ترتیب ژن های هایپراکتیو یا غیرفعال، بتوانند به درستی عملکرد داشته باشند.

در نهایت این که ژن درمانی می تواند ژن های خارجی داخل سلول را برای انجام وظایف خود فعال کند.

درمان سرطان با ژن درمانی

حال که با معنای ژن درمانی آشنا شدید، بهتر است اندکی در مورد ژن درمان در درمان سرطان نیز صحبت کنیم.

تا به حال تلاش های زیادی برای درمان سرطان با استفاده از ژن درمانی صورت گرفته است. البته خیلی از این تلاش ها و تحقیقات در مراحل اولیه هستند و هم چنان در آزمایشگاه ها مورد تست قرار می گیرند.

البته یکی از روش های ژن درمانی در درمان سرطان که به نام CAR T-Cell Therapy شهرت دارد، توانسته است که تاییدیه سازمان FDA آمریکا را دریافت کند و امید است که به زودی بتواند تاییدیه های دیگری را نیز دریافت کند.

در حال حاضر تحقیقاتی که در مورد ژن درمانی برای درمان سرطان صورت می گیرد بر چند ناحیه تمرکز کرده است. از جمله:

تولید نوعی ویروس که از لحاظ ژنتیکی مهندسی شده است و  می تواند به صورت مستقیم سلول های سرطانی را نابود کند. یا این که ژن هایی را بسازند که به سلول های سرطانی فرستاده شده و عملکرد غیرعادی این سلول ها را اصلاح کنند.

یا روش دیگری که به نام ایمونوتراپی شناخته می شود. در این روش درمان سرطان، تلاش بر این است که سیستم ایمنی را به نحوی تقویت و کمک کنند تا بتواند بهتر با سلول های تومور شکل جنگیده و آن ها را نابود کند.

در ادامه به هریک از این روش ها به طور ویژه می پردازیم.

ویروس های مهندسی شده از لحاظ ژنتیک

این روش درمان سرطان، ویروسی های خاصی را می سازد که سلول های سرطانی را تارگت کرده و سلول های سالم را بدون آسیب رها می کنند. این ویروس ها که به نحوی مهندسی شده اند تا ژن های خاصی را داشته باشند، به محض ورود به بدن، می توانند بر روی سلول های سرطانی اثر بگذارند و پروتئینی تولید کنند که قادر به نابودی این سلول ها هست.

در تحقیقاتی که روی حیوانات انجام گرفته، این ویروس های مهندسی شده توانسته اند که نتایج قابل قبولی را به درست آورند. به خصوص در سرطان هایی مثل سرطان روده، مثانه و سرطان استخوان!

یکی از اصلی ترین چالش هایی که در مورد تطبیق این روش با بدن انسان وجود دارد این است که انسان ها، آنتی بادی بیشتر ویروس ها را در بدن خود دارند و ویروس به محض ورود به بدن انسان، ممکن است توسط آنتی بادی نابود شود و به این ترتیب نتواند وظیفه ی خود را به اتمام برساند.

دانشمندان در تلاش هستند تا ویروس های دیگری را استفاده کنند که توسط بدن انسان پذیرفته شوند و البته خطر دیگری نیز نداشته باشند.

در آزمایشاتی که بر روی ویروس های مختلف انجام می شد، ویروسی به نام آدینوویروس، نتایج خیلی خوبی در برابر انواع مختلف سرطان از خود نشان داده است. ( به خصوص در سلول های سنگفرشی سرطانی در گردن و سر)

هم چنین از این روش به عنوان روشی پیشگیرانه برای بافت های دهانی پیش سرطانی یاد می شود.

انتقال ژن

در انتقال ژن، محققین تلاش کردند تا یک ژن خارجی را مستقیم به سمت سلول های سرطانی و بافت های اطراف آن ها بفرستند. هدف این بود که این ژن ها تازه بتوانند منجر به مرگ سلول های سرطانی شوند یا این که به این سلول های سرطانی اجازه ندهند که خون مورد نیاز تومور را منتقل کنند و به این ترتیب در اثر کمبود مواد حیاتی، نابود شوند.

گرچه این روش، نتایج خیلی خوبی نشان داده است اما هنوز چالش های زیادی مثل چالش ” سکوت ژن ها” بر سر راه محققین است. این مشکل به این صورت خود را نشان می دهند که ژن ها منتقل شونده نمی توانند خود را جایگزین کنند.

در تحقیقات بر روی حیوان ها، روش انتقال ژن ها توانست در درمان سرطان پروستات، سرطان ریه و تومورهای لوزالمعده نتایج خیلی خوبی از خود نشان دهد.

در تحقیقات آزمایشگاهی، روش های مختلفی برای انتقال ژن ها امتحان شد. این آزمایشات شامل سرطان های مختلفی مانند سرطان سلول های سنگفرشی سر و گردن، سرطان کبد، سرطان پروستات، سرطان مثانه و دیگر اندام ها بود.

ایمونوتراپی

روش CAR T-Cell Therapy که به دنبال تقویت روش های مبارزه طبیعی سلول های تی شکل بدن بیمار است، یکی از انواع ایمونوتراپی به حساب می آید.

نمونه ای از سلول های تی شکل بیمار جمع آوری می شود و سپس با ویروس هایی که حامل ژن ها به خصوصی هستند، ترکیب می شوند. این ویروس ها، ژن ها را به هسته ی سلول های تی شکل می رسانند، جایی که DNA فرد وجود دارد.

این ژن های به خصوص باعث می شوند  تا سلول های تی شکل نوعی پروتئین خاص به نام CAR در سطح خود تولید می کنند. این پروتئین، باعث هدایت سلول های تی شکل به آدرس خاصی می شود که سلول های سرطانی حضور دارند و سپس آن ها را نابود می سازند.

زمانی که سلول ها که حالا آن ها را سلول های تی شکل CAR می نامیم، به بدن بیمار تزریق می شوند، خود شروع به تولید مثل می کنند تا به این ترتیب سلول های نابودگر سرطان بیشتری بسازند و به این ترتیب منجر به درمان تومور و سلول های سرطانی شوند.

گرچه تمام روش هایی که در این مطلب بیان نمودیم، نیازمند تحقیقات بیشتری هستند اما خوشبختانه مراکز درمان سرطان خیلی خوبی در کشور داریم که از جدیدترین روش های درمان سرطان استفاده می کند.

مرکز درمان و پیشگیری از سرطان به‌آیند با در اختیار داشتن بهترین پزشکان ( متخصص ژنتیک سرطان، متخصص پرتودرمانی سرطان، جراح فوق تخصص سرطان سینه و …) می تواند در سفر درمان سرطان، یار و همراه شما باشد.