عوارض ایمونوتراپی چیست
ایمونوتراپی می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. بسیاری از عوارض جانبی ایمونوتراپی زمانی اتفاق می افتند که سیستم ایمنی تقویت شده بدن، علاوه بر سلول های سرطانی به بافت ها و سلول های سالم بدن هم آسیب می رساند. افراد مختلف، عوارض مختلفی را از ایمونوتراپی تجربه می کنند. عوارضی از ایمنی درمانی که آنها را تجربه می کنید و حس هایی که در شما ایجاد می کنند به وضعیت سلامت شما قبل از شروع درمان، نوع ایمنی درمانی که در حال دریافت آن هستید، دوز داروهای درمانی و البته مرحله پیشرفت سرطان بستگی دارد.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
عوارض ایمنی درمانی
بیماران ممکن است برای مدت طولانی تحت ایمونوتراپی باشند و عوارض جانبی ممکن است در هر نقطه از درمان و حتی پس از آن رخ دهند. پزشکان و پرستاران نمی توانند به طور قطع بدانند که چه زمانی عوارض جانبی رخ می دهد یا اینکه چقدر جدی خواهند بود، یا اصلا رخ خواهند داد یا نه! بنابراین، بسیار مهم است که بدانید در صورت شروع مشکلات به دنبال چه علائمی باشید و چه کارهایی انجام دهید.
برخی از عوارض جانبی هستند که در انواع ایمونوتراپی بسیار رایجند. این عوارض عبارتند از:
- درد
- ورم
- زخم
- قرمزی
- خارش
- التهاب و جوش پوستی
همچنین علائم آنفولانزا مانند هم می توانند جزو عوارض جانبی ایمونوتراپی باشند. علائمی که عبارتند از:
- تب
- سردی
- ضعف
- گیجی
- حالت تهوع و استفراغ
- درد عضلانی و مفاصل
- خستگی
- سردرد
- دشواری تنفس
- افت یا افزایش فشار خون
دیگر عوارض جانبی ایمونوتراپی عبارتند از:
- تورم بدن و افزایش وزن ناشی از جمع شدن مایعات
- تپش قلب
- احتقان سینوس
- اسهال
- عفونت
- التهاب اندام
برخی از انواع ایمونوتراپی ممکن است واکنش های آلرژیک و التهابی شدید یا حتی کشنده در بیماران ایجاد کنند. گرچه این واکنش های آلرژیک اغلب بسیار نادر هستند.
آیا می توان از عوارض جانبی ایمونوتراپی جلوگیری کرد؟
پزشک درمانگر و تیم مراقبت های بهداشتی به آیند می توانند به شما در پیشگیری یا تسکین بسیاری از عوارض جانبی ایمنی درمانی کمک کند. پیشگیری و درمان عوارض جانبی بخش مهمی از روند کلی ایمنی درمانی سرطان شما است. به اعمالی که جهت کنترل عوارض جانبی ایمونوتراپی صورت می گیرند مراقبت تسکینی یا مراقبت حمایتی گفته می شود.
اولین کاری که باید برای جلوگیری از عوارض جانبی ایمونوتراپی انجام دهیدُ‌کسب آگاهی از این عوارض است. به همین خاطر ابتدا در مورد عوارض احتمالی درمانتان از تیم پزشکی سوال بپرسید. البته مطالعه مقالاتی مانند هیمن که در حال خواندن آن هستید هم می تواند بسیار مفید باشد.
در طول درمان، چنانچه دچار هرگونه از عوارض جانبی محتمل یا هرگونه مشکل جدید در وضعیت سلامت خود شدید، پزشک درمانگر را سریعا در جریان قرار دهید. فرقی ندارد که تصور کنید این مشکل ناشی از ایمونوتراپی سرطان است یا خیر، به هر صورت باید به پزشک اطلاع دهید. به یاد داشته باشید که تیم درمانی شما هر چقدر زودتر از وجود عوارض مطلع شوند،راحت تر می توانند آن را برطرف کنند. تشخیص زودهنگام علائم عوارض جانبی در درمان بهتر آن اثرگذاری زیادی دارد.
عوارض جانبی ایمونوتراپی می توانند خفیف، متوسط یا حتی آنقدر جدی باشند که زندگی شما را به خطر بیندازند. پزشکان معمولا عوارض جانبی درمان های مختلف سرطان را در مقیاس 1 تا 4 درجه بندی می کنند. رتبه 1 خفیف ترین و 4 شدیدترین عارضه جانبی است. نحوه درمان عوارض جانبی توسط پزشک نیز به شدت آنها بستگی دارد.
● عوارض جانبی خفیف : در صورت بروز عوارض جانبی خفیف، احتمالا روند ایمنی درمانی شما ادامه خواهد یافت و پزشک برای بررسی علائم شما را تحت نظر خواهد گرفت.
● عوارض جانبی متوسط تا شدید : در صورت بروز عوارض جانبی درجه متوسط تا شدید پزشک ممکن است روند درمان را متوقف کند و بسته به نوع ایمونوتراپی نوعی دارو به نام کورتیکواستروئید (مانند پردنیزون یا داروهای دیگر) را برای آرام کردن سیستم ایمنی بدن شما تجویز کند. گاهی اوقات، البته داروهای دیگری نیز ممکن است پس از مصرف کورتیکواستروئید تجویز شوند. اگر عوارض جانبی برطرف شد، پزشک ممکن است سعی کند دوباره ایمونوتراپی را شروع کند یا برنامه درمانی شما را تغییر دهد، به خصوص اگر از داروهای ترکیبی استفاده می کنید. اگر عوارض جانبی از بین نرفت یا بدتر شد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که درمان با ایمونوتراپی را متوقف کند.
چنانچه درگیر عوارض جانبی جدی شدید و برای درمان به اورژانس مراجعه کردید، حتما به پزشک آنجا اطلاع دهید که تحت ایمونوتراپی هستید. همچنین در صورت امکان، نام داروهایی که برای ایمنی درمانی مصرف می کنید را نیز در کیف پول خود نگه دارید تا در شرایط اینچنینی بتوانید نام آنها را به پزشکان دیگر اطلاع دهید.
ایمونوتراپی چگونه سرطان را درمان می کند؟
آنچه باید برای انجام ایمونوتراپی بدانیم شامل نحوه عملکرد آن نیز می شود. همانطور که اشاره کردیم، ایمونوتراپی درمانی است که از بخش هایی از سیستم ایمنی خود بدن برای مبارزه با بیماری هایی همچون سرطان استفاده می کند. این مبارزه می تواند از روش های مختلفی انجام شود از جمله:
- تقویت یا تحریک سیستم ایمنی بدن شما، برای اینکه بتواند به شکل سخت کوشانه تر و هوشمندانه تری سلول های سرطانی را پیدا کرده و به آنها حمله کند. این کار از طریق تقویت مستقیم سیستم ایمنی، نشان دادن سلول های سرطانی مخفی شده، یا تضعیف سلول های سرطانی انجام می پذیرد.
- ساخت موادی در آزمایشگاه که دقیقا مانند اجزای سیستم ایمنی بدن هستند و استفاده از آنها برای کمک به بازیابی یا بهبود نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن جهت یافتن و حمله به سلول‌های سرطانی.
به عبارت ساده تر، داروهای ایمونوتراپی یا به سیستم ایمنی برای مبارزه با سرطان کمک می کنند یا به آن ملحق می شوند.
در چند ده سال گذشته ایمونوتراپی توانسته به بخش مهمی از درمان برخی انواع سرطان تبدیل شود. در حال حاضر هر روز متدهای جدیدی از ایمونوتراپی آزمایش و تأیید می شوند و راه های نوینی برای همکاری با سیستم ایمنی بدن کشف می گردند. اتفاقی که با سرعت زیادی در حال وقوع است.
ایمونوتراپی برای درمان برخی از سرطان ها، بهتر از سرطان های دیگر جواب می دهد. به همین خاطر برای درمان برخی از انواع سرطان ها می توان به تنهایی از ایمونوتراپی استفاده کرد، اما در موارد دیگر باید از این درمان به عنوان یک درمان مکمل در کنار روش هایی مانند جراحی، پرتودرمانی و غیره استفاده نمود.
ایمونوتراپی آلرژی چیست
اگرچه داروهای موجود برای آلرژی معمولا بسیار مؤثر هستند، اما نمی توانند آلرژی را به طور کامل درمان کنند. ایمونوتراپی آلرژی نزدیک ترین چیزی است که پزشکان برای “درمان آلرژی” به آن رسیده اند. این درمان می تواند شدت علائم و نیاز به دارو را برای بسیاری از مبتلایان به آلرژی های مختلف کاهش دهد.
ایمونوتراپی آلرژی روشی است که شامل تجویز منظم دوزهای افزایش تدریجی عصاره های آلرژن در طی چند سال می شود. داروهای ایمونوتراپی را می توان به صورت تزریقی یا به صورت قرص، اسپری یا قطره زیر زبانی به بیماران داد.
ایمونوتراپی آلرژی، نحوه واکنش سیستم ایمنی به آلرژن ها را با خاموش کردن آلرژی تغییر می دهد. نتیجه نهایی این است که شما نسبت به آلرژن ها ایمن می شوید، به طوری که می توانید آنها را با علائم کمتر یا بدون تجربه هیچگونه علائمی تحمل کنید.
با این حال، ایمونوتراپی آلرژی یک راه حل سریع برای درمان حساسیت ها نیست. کسانی که با انجام ایمونوتراپی آلرژی موافقت می کنند باید متعهد به 3 تا 5 سال درمان باشند تا اثربخشی آن را تجربه کنند و با پزشک خود برای به حداقل رساندن دفعات بروز عوارض جانبی همکاری نمایند.
تغذیه در ایمونوتراپی
مصرف غذاهای پر فیبر مانند میوه، سبزیجات و حبوبات می تواند توانایی بدن شما برای تحمل و واکنش نشان دادن به ایمونوتراپی را افزایش دهد.
ایمونوتراپی با استفاده از مهار کننده های بازرسی، به بازیابی توانایی طبیعی سیستم ایمنی بدن برای شناسایی و کشتن سلول های سرطانی کمک می کند. این داروها در موارد بسیاری در درمان ملانوما، دگرگون کننده ظاهر شده اند و توانسته اند تا طول عمر برخی از افراد مبتلا به نوع پیشرفته این بیماری را حتی تا چندین سال زیاد کنند. با این حال، مهار کننده های بازرسی در بسیاری از افراد هم نمی توانند رشد تومورهای سرطانی را متوقف کنند.
همچنین مطالعات انجام شده نشان داده اند که ترکیب باکتری های روده ممکن است بر پاسخ به ایمونوتراپی تأثیر بگذارد.
انواع ایمونوتراپی
ایمونوتراپی از متدهای مختلفی برای حمله به سلول های سرطانی استفاده می کند. انواع ایمونوتراپی به سه گروه اصلی تقسیم بندی می شوند:
- مهار کننده های بازرسی : داروهای مورد استفاده در این روش در سیگنال های سلول های سرطانی که خودشان را از طریق آن به سیستم ایمنی بدن، سلول های سالم معرفی می کنند اختلال ایجاد می کنند و باعث می شوند تا سیستم ایمنی بدن آنها را شناسایی کند.
- سیتوکین ها : در این روش مولکول های پروتئینی به نام سیتوکین ها – که به تنظیم و هدایت سیستم ایمنی کمک می کنند – در آزمایشگاه به صورت مصنوعی تولید می شوند و سپس در دوزهای بسیار بیشتر از آنچه به طور طبیعی تولید می شوند به بدن تزریق می شوند.
- واکسن های سرطان : این واکسن ها می توانند با حمله به ویروس هایی که باعث ایجاد سرطان می شوند، خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهند، یا ممکن است با تحریک سیستم ایمنی برای حمله به سلول های سرطانی در قسمت های خاصی از بدن، سرطان را درمان کنند.
- تعدیل کننده های ایمنی: این گروه از داروها به طور کلی بخش هایی از سیستم ایمنی را برای درمان انواع خاصی از سرطان تقویت می کنند.
- سلول های T شکل دارنده گیرنده آنتی ژن کایمریک (CAR): این روش درمانی برخی از سلول های T شکل را از خون بیمار می گیرد و آنها را با ویروس خاصی مخلوط می کند. اتفاقی که باعث می شود سلول های T یاد بگیرند چگونه به سلول های تومور سرطانی متصل شوند. سپس این سلول های T شکل را پس از آموزش به بدن باز می گرداند تا به سلول های تومور برمی گرداند. با اینکار سلول های Tشکل به سلول های سرطانی می چسبند و آن را نابود می کنند.
- آنتی بادی های مونوکلونال (mAbs یا MoAbs): این ها نسخه های دست ساز توسط انسان هستند که در آزمایشگاه و از پروتئین های سیستم ایمنی تولید شده اند. آنتی بادی های مونوکلونال در درمان سرطان بسیار مفید هستند چراکه می توانند برای حمله به بخش بسیار خاصی از سلول سرطانی طراحی شوند.
- ویروس های انکولیتیک: این درمان از ویروس‌هایی استفاده می کند که در آزمایشگاه اصلاح شده اند تا سلول‌های تومور سرطانی را آلوده کرده و از بین ببرند.
ایمونوتراپی می تواند به تنهایی یا در ترکیب با روش های دیگر مانند جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و درمان هدفمند برای درمان سرطان مورد استفاده قرار بگیرد.
لیست داروهای ایمونوتراپی
رایجترین داروهای مورد استفاده در نوع مهارکننده بازرسی ایمونوتراپی گیرنده های PD-1 و CTLA-4 را روی سلول های سرطانی هدف می گیرند. رایج ترین انواع داروهای مهار کننده بارزسی در ایمنی درمانی عبارتند از:
- Ipilimumab (Yervoy®)
- پمبرولیزوماب (Keytruda®)
- Nivolumab (Opdivo®)
- آتزولیزوماب (Tecentriq®)
داروهای رایج در روش سیتوکین ایمونوتراپی نیز عبارتند از:
- اینترلوکین-2 (IL-2)
- اینترفرون آلفا (IFN-alpha)
لیست داروهای ایمونوتراپی به این موارد محدود نیستند اما اینها رایج ترین داروهای مورد استفاده تلقی می شوند.
ایمونوتراپی همچنان در حال کشف داروهای جدید و موثر برای درمان سرطان است.
مراکز ایمونوتراپی سرطان در تهران
ایمونوتراپی جزو روش های درمانی نوین سرطان به شمار می رود که هنوز در جهان هم به اندازه روش های سنتی تر رایج نیست. بنابراین مراکز زیادی نیستند که در ایران خدمات ایمینی درمانی را به شما ارائه کنند. اغلب پزشکانی هم که این درمان را برای شما انجام می دهند پزشکان فوق تخصصی هستند که مدرک معتبر از خارج از کشور دارند. با این وجود مرکز تخصصی درمان سرطان به آیند، به عنوان یکی از اولین و البته معدود مراکز تخصصی برای درمان انواع سرطان ها، از معدود مراکز در ایران است که به لطف حضور دکتر امینه واقفی می تواند بهترین خدمات درمان سرطان با ایمونوتراپی را به شما ارائه کند.
مرکز به آیند متشکل از یک کادر درمانی حرفه از متخصصان حوزه های مختلف درمان سرطان است، که پرونده های بیماران را از همه جوانب مورد بررسی قرار داده، بهترین شیوه درمان را برای او انتخاب کرده و تحت نظارت مستقیم خود مجموعه تمام فرآیند های درمانی لازم را برای بیمار انجام می دهد.
آماده سازی پیش از ایمونوتراپی
قبل از شروع فرآیند ایمونوتراپی بسیار مهم است که موضوعات زیر را با پزشک درمانگر خود درمیان بگذارید:
- چنانچه بیماری خود ایمنی دارید
- چنانچه سابقه پیوند عضو یا پیوند سلول های بنیادی داشته اید
- چنانچه مشکلات تنفسی دارید
- چنانچه بیماری کبدی دارید
- چنانچه باردار هستید یا قصد بارداری دارید
- چنانچه در حال شیردهی هستید یا قصد دارید شیردهی را شروع کنید
حتماً سابقه پزشکی کامل خود از جمله هرگونه تغییر در داروهای مورد مصرف خود را نیز به پزشک اطلاع دهید. هنگامی که ایمونوتراپی را شروع می کنید، بسیار مهم است که تمام قرارهای برنامه ریزی شده خود را حفظ کنید و هیچ جلسه ای از درمان را از دست ندهید. مصرف دوزهای منظم و ثابت بسیار مهم است. پس تا پایان دوره درمان، هیچ چیز مهم تر از حضور در جلسات ایمونوتراپی نیست.
از آنجایی که ایمونوتراپی روی سیستم ایمنی کل بدن شما اثر می گذارد، اگر در دوره درمان به هر متخصص سلامت دگیری مراجعه کردید حتما موضوع را با او درمیان بگذارید.
