سرطان کبد ارثی

عوامل خطرزای مختلفی هستند که می توانند شانس ابتلا به سرطان کبد را در فرد بالا ببرند. یکی از این عوامل خطرزا می تواند سابقه خانوادگی سرطان کبد و به ارث بردن بیمارهای خطرناک از طرف والدین باشد. سرطان کبد ارثی تنها بخشی از تمام موارد ابتلا به سرطان کبد را در بر می گیرد. در چنین شرایطی تست ژنتیک سرطان می تواند به تشخیص اینکه آیا ژنتیک سرطان در بدن شما وجود دارد یا خیر کمک زیادی بکند.

سرطان کبد

براساس تحقیقاتی که انجام شده، با شرایط فعلی سرطان کبد می تواند تا سال 2023 به علت اصلی مرگ حدود 1 میلیون نفر در جهان تبدیل شود.

گرچه هرکسی در هر سنی می تواند به سرطان کبد مبتلا شود، اما این سرطان بیشتر در میان آقایان و اغلب در سنین بالای 60 سال رخ می دهد. برخی از بیماری های ارثی و عوامل محیطی هم هستند که می توانند ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.

هرچند اگر عضوی از خانواده یا بستگان نزدیک شما بعد از 60 سالگی به این سرطان مبتلا شد، یعنی به احتمال زیاد آن سرطان ریشه ژنتیکی ندارد.

آیا سرطان کبد ژنتیکی است؟

در سال 2016 تحقیقی توسط یک مرکز معتبر انجام شد که نتایج آن نشان می داد حدود 10 درصد تمام سرطان ها در اثر جهش های ژنتیکی سلولی موروثی اتفاق می افتند. این سلول ها در واقع سلول های مستعد سرطان هستند و شانس ابتلای فرد به این بیماری را افزایش می دهند.

همچنین در این سال ها، تحقیق معتبر دیگری هم انجام شد که نشان می دهد داشتن سابقه خانوادگی از سرطان کبد می تواند احتمال ابتلا به کارسینوم های کبدی (HCC) را افزایش دهد. کارسینوم های کبدی رایج ترین شکل از سرطان کبد هستند.

اگرچه ویروس هپاتیت B یکی از علل مهم ابتلا به HCC است، اما ممکن است عوامل ارثی مانند جهش‌ های ژنتیکی جدید در ژن DICER I نیز خطر ابتلا به HCC را افزایش دهند.

علاوه بر این، بنیاد کبد آمریکا بیان می کند که برخی از بیماری های ژنتیکی یا ارثی هم وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به سرطان کبد را در فرد افزایش دهد. از جمله:

• بیماری ویلسون (Wilson’s disease)
• کمبود آلفا 1 آنتی تریپسین
• هموکروماتوز (hemochromatosis)
• بیماری ذخیره گلیکوژن
• کلانژیت صفراوی اولیه پیشرفته
• پورفیری پوستی تاردا (porphyria cutanea tarda)
• تیروزینمی (Tyrosinemia)

توجه به این نکته ضروری است که داشتن عوامل یا بیماری ژنتیکی که شانس ابتلا به سرطان کبد را بالا می برند، لزوما به این معنی نیست که فرد حتما به این بیماری مبتلا می شود. بلکه صرفا در خطر بیشتری از سایر افراد برای ابتلا به این بیماری قرار دارد.

با این حال، ژن ‌های ارثی ممکن است باعث شوند تا سلول ها زودتر دچار این جهش های ژنتیکی شوند. بنابراین انجام منظم غربالگری سرطان و پیروی از توصیه ‌های یک متخصص مراقبت‌ های بهداشتی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد ارثی بسیار مهم است.

تست ژنتیک سرطان

برای تشخیص اینکه آیان ژن های سرطان زا در بدن شما وجود دارد یا خیر باید آزمایش ژنتیک سرطان انجام دهید. برای انجام این تست باید به یک متخصص ژنتیک سرطن در یک مرکز حرفه ای مراجعه کنید.

خوشبختانه مرکز تخصصی درمان سرطان به آیند، به لطف حضور دکتر امینه واقفی کارهای لازم برای تست سرطان ژنتیکی را انجام می دهد.

متخصص مربوطه برای آزمایش یا از شما خون می گیرد، یا اینکه نمونه برداری انجام می دهد (شامل برداشتن قسمت کوچکی در بافت مورد کبد). سپس نمونه خون یا بافت گرفته شده به آزمایشگاه می رود و پس از بررسی های لازم مشخص می شود که آیان جهش های ژنتیکی خطرناک و سرطانی در بدن شما هم وجود دارد یا خیر.

پس از آن حتما توصیه می کنیم با یک مشاور ژنتیک سرطان مشورت کنید تا راهنمایی های لازم را به شما ارائه دهد.

علائم سرطان کبد ارثی

سرطان کبد ارثی نوع خاصی از سرطان کبد نیست، بلکه سرطان کبدی است که در اثر جهش های ژنتیکی موروثی در بدن فرد ایجاد شده است. به همین خاطر علائمی که در بدن ایجاد می کند با علائم انواع دیگر سرطان کبد تفاوتی ندارد.

به صورت کلی بیشتر سرطان های کبد در دو دسته کارسیونم های کبدی (HCC) یا کلانژیوکارسینوم داخل کبدی قرار می گیرند.

همانطور که گفتیم، HCC رایج ترین نوع سرطان کبد است. این سرطان در قالب یک تومور واحد بزرگ ایجاد می شود، یا اینکه در قالب چندین توده سرطان کوچک که کل کبد پخش هستند.

کلانژیوکارسینوم داخل کبدی در واقع سرطان مجاری صفراوی است. این مجاری، کانال های ارتباطی صفرا با کیسه صفرا هستند و حدود 10 تا 20 درصد از سرطان های کبد را تشکیل می دهند.

سرطان کبد معمولا در مراحل اولیه علامتی ندارد. اما در مراحل پیشرفته تر علائم زیر را خود نشان می دهد:

• کاهش وزن ناخواسته
• درد در قسمت بالای شکم
• تهوع و استفراغ
• از دست دادن اشتها
• ضعف و خستگی
• بزرگ شدن شکم
• زردی (زردی پوست و چشم)
• سفیدی مدفوع
• خارش

هرچقدر سرطان را زودتر درمان کنید، شانس بهبودی شما بیشتر خواهد بود. از آنجاییکه سرطان های کبد در مراحل اولیه علامتی ندارند، معمولا افراد به موقع برای درمان آن اقدام نمی کنند.

از این رو اطلاع از داشتن جهش های زنتیکی مستعد سرطان کبد اهمیت زیادی برای شما خواهد داشت.

سرطان کبد خانوادگی

اگر سرطان کبد ارثی باشد، یعنی احتمالا در اعضای خانواده شما نیز وجود دارد. برای بررسی سابقه خانوادگی از سرطان کبد، بیشتر باید به بستگان درجه یک و خونی خود توجه داشته باشید. پدر، مادر، خواهر و برادر و فرزندان. اگر یکی از این افراد به سرطان مبتلا باشد، شانس ارثی بودن آن سرطان در خانواده شما هست. مخصوصا پدر و مادر.

اما در نظر داشته باشید که ابتلای یک نفر از اعضای خانواده به معنای آن نیست که شما هم عوامل خطرزای سرطان کبد ارثی را در بدن خود دارید. هرچقدر تعداد افرادی که در خانواده شما به این سرطان مبتلا هستند بیشتر باشد، شانس شما نیز برای ابتلا به آن بالاتر است.

از طرف دیگر خیلی از سرطان های ارثی معمولا در سنین جوانی و زیر 50 سال اتفاق می افتند. بنابراین اگر فرد مبتلا به سرطان کبد در خانواده شما زیر 50 سال سن داشت، احتمالا ژن این سرطان در شما هم وجود دارد.

با دیدن این علامت های هشدار دهنده، باید به یک متخصص ژنتیکی سرطان مراجعه کنید و پس از گفتن سابقه خانوادگی، تحت آزمایش ژنتیک سرطان قرار بگیرید. نتیجه این آزمایش نشان می دهد که جزو افراد پر خطر هستید یا نه، و اینکه آیا نیاز به مراقبت بیشتری دارید یا خیر.

مطالعات تخصصی