سرطان خون چيست ؟
بر اساس تعریف مایو کلینیک لوسمی ، لوکمیا ، چنگار خون یا سرطان خون به انگلیسی Leukemia یا Leukaemia به سرطان بافت های خون ساز بدن از جمله مغز استخوان و سیستم لنفاوی اطلاق می گردد.
انواع سرطان خون بسیاری وجود دارد. برخی از انواع سرطان خون در کودکان بیشتر دیده می شود. و سایر اشکال آن بیشتر در بزرگسالان دیده می شود.
سرطان خون معمولاً گلبول های سفید خون را درگیر می کند. گلبول های سفید خون ما مبارزان قدرتمند علیه عفونت هستند که به طور طبیعی در بدن رشد کرده و تقسیم می شوند ، زیرا بدن ما به آنها احتیاج دارد. اما در افراد مبتلا به لوسمی ، مغز استخوان ، گلبول های سفید خون غیر طبیعی تولید می کند که عملکرد صحیحی ندارند.
درمان لوسمی می تواند پیچیده باشد و به نوع سرطان و سایر عوامل بستگی دارد. اما استراتژی ها و منابعی وجود دارد که می تواند به موفقیت در درمان کمک شایانی کند.
شایع ترین علائم سرطان خون
علائم لوسمی بسته به نوع سرطان متفاوت است. شایع ترین علائم سرطان خون عبارتند از:
- تب و لرز
- خستگی مفرط و ضعف مداوم
- عفونت های مکرر یا شدید
- کاهش وزن بدون دلیل
- تورم غدد لنفاوی ، بزرگ شدن کبد یا طحال
- خونریزی یا کبودی آسان
- خونریزی مکرر از بینی
- ظهور لکه های قرمز ریز روی پوست (پتشیا)
- تعریق زیاد به خصوص در شب
- درد یا حساسیت به لمس استخوان ها
علائم سرطان خون در آزمایش خون
به ندرت ، لوسمی ممکن است از رویت در آزمایش خون برای سایر بیماری های دیگر کشف شود. بنابراین جواب آزمایش سرطان خون را نشان نمی دهد.
چه موقع به پزشک مراجعه کرد
اگر علائم و نشانه های مداومی دارید که شما را نگران می کند با پزشک خود تماس بگیرید.
علائم لوسمی غالباً مبهم بوده و اختصاصی نیستند. از اینرو ممکن است علائم اولیه لوسمی را نادیده بگیرید زیرا ممکن است شبیه علائم آنفولانزا و سایر بیماری های شایع باشد.
علل
دانشمندان هنوز به درستی دلایل قطعی این سرطان را درک نکرده اند. با این حال ، به نظر می رسد که این بیماری از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی حاصل می شود.
چگونگی تشکیل لوسمی
به طور کلی ، تصور می شود که این سرطان وقتی رخ می دهد که در DNA برخی از سلول های خونی جهش هایی ایجاد می شود. DNA داخل هر سلول حاوی دستورالعمل هایی است که عملکرد آن را هدایت می کند. ممکن است تغییرات دیگری در سلول ها نیز وجود داشته باشد که هنوز کاملاً درک نشده اند و امکان دارد در بروز لوسمی نقش داشته باشند.
برخی از ناهنجاری ها باعث رشد و تقسیم سریع سلول و ادامه حیات در هنگام مرگ سلول های طبیعی می شود. با گذشت زمان ، این سلول های غیر طبیعی می توانند در سلول های خونی سالم مغز استخوان تجمع پیدا کنند و منجر به کاهش تعداد گلبول های سفید خون ، گلبول های قرمز خون و پلاکت ها شوند که همین امر منجر به بروز علائم و نشانه های این نوع سرطان می شود.
چگونگی طبقه بندی لوسمی
پزشکان لوسمی را بر اساس سرعت پیشرفت و نوع سلول های درگیر طبقه بندی می کنند.
اولین نوع طبقه بندی بر اساس سرعت پیشرفت سرطان است:
- سرطان خون حاد. در سرطان خون حاد ، سلول های غیر طبیعی خون ، سلول های خونی نابالغ (بلاست ها) هستند. آنها نمی توانند عملکردهای طبیعی خود را انجام دهند و به سرعت تکثیر می شوند ، بنابراین بیماری به سرعت بدتر می شود. لوسمی حاد به درمان به موقع و تهاجمی نیاز دارد.
- سرطان خون مزمن. انواع مختلفی از لوسمی های مزمن وجود دارد. برخی سلول های زیادی تولید می کنند و برخی دیگر سلول های زیادی تولید نمی کنند. لوسمی مزمن سلول های خونی بالغ تری را درگیر می کند. این سلول های خونی با سرعت کمتری تکثیر یا تجمع می یابند و می توانند برای مدت زمان معینی عملکرد طبیعی داشته باشند. برخی از انواع لوسمی مزمن در ابتدا علائم اولیه ای ندارند و می توانند تا سال ها مورد توجه و تشخیص قرار نگیرند.
نوع دوم طبقه بندی براساس نوع گلبول های سفید خون است:
- سرطان خون لنفاوی. این نوع سرطان خون ، سلول های لنفاوی (لنفوسیت ها) را که بافت لنفاوی یا لنفاوی را تشکیل می دهند ، تحت تأثیر قرار می دهد. بافت لنفاوی سیستم ایمنی بدن شما را تشکیل می دهد.
- سرطان خون میلوژن. این نوع سرطان خون ، سلول های میلوئید را تحت تأثیر قرار می دهد. سلول های میلوئیدی باعث به وجود آمدن گلبول های قرمز ، گلبول های سفید و سلول های تولید کننده پلاکت می شوند.
سرطان خون چند نوع است
به طور عمده انواع سرطان خون عبارتند از:
- لوسمی لنفوسیتی حاد (ALL). این شایع ترین نوع سرطان خون در کودکان خردسال است. ALL همچنین در بزرگسالان نیز رخ می دهد.
- سرطان خون حاد میلوژن (AML). AML نوعی سرطان خون است. این نوع هم در کودکان و هم بزرگسالان رخ می دهد. با این حال ، AML شایع ترین نوع سرطان خون حاد در بزرگسالان محسوب می شود.
- لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL).CLL ، شایع ترین سرطان خون مزمن در بزرگسالان که ممکن است سالها بدون نیاز به درمان هیچ مشکلی به وجود نیاورد.
- سرطان خون مزمن میلوژن (CML). این نوع سرطان خون عمدتا بزرگسالان را درگیر می کند. فرد مبتلا به CML ممکن است قبل از اینکه وارد مرحله ای شود که سلولهای لوسمی با سرعت بیشتری رشد می کنند ، ماه ها یا سال ها علائم ناچیزی داشته باشد و یا اصلا علائمی نداشته باشد.
- انواع دیگر. انواع دیگر نادر لوسمی نیز وجود دارد ، از جمله لوسمی سلول مویی ، سندرم های میلو دیستپلاستیک و اختلالات میلوپرولیفراتیو.
عوامل خطر
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان خون را افزایش دهند عبارتند از:
- درمان سرطان در گذشته. افرادی که انواع خاصی از شیمی درمانی و پرتو درمانی را برای سرطان های دیگر انجام داده اند ، خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان خون در آنها افزایش می یابد.
- اختلالات ژنتیکی. به نظر می رسد ناهنجاری های ژنتیکی در بروز سرطان خون نقش بسزایی دارند. برخی اختلالات ژنتیکی ، مانند سندرم داون ، با افزایش خطر ابتلا به سرطان خون در ارتباط است.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص. قرار گرفتن در معرض برخی از مواد شیمیایی مانند بنزن (که در بنزین یافت می شود و در صنایع شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد) با افزایش خطر ابتلا به انواع سرطان خون مرتبط است.
- سیگار کشیدن. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان خون حاد میلوژن را افزایش می دهد.
- سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان خون. اگر یکی از اعضای خانواده شما به سرطان خون مبتلا شده باشد ، احتمال ابتلا به این بیماری در شما افزایش می یابد.
با این حال ، اکثر افراد تنها به واسطه این عوامل خطر شناخته شده به این سرطان مبتلا نمی شوند. و بسیاری از افراد مبتلا به سرطان خون نیز هیچ یک از این عوامل خطر را ندارند.
تشخیص سرطان خون
پزشکان ممکن است قبل از شروع علائم ، سرطان خون مزمن را در یک آزمایش خون معمول ببینند. اگر این اتفاق بیفتد ، یا اگر علائم یا نشانه هایی دارید که نشان دهنده این سرطان است ، ممکن است تحت معاینات تشخیصی زیر قرار بگیرید:
- معاینه فیزیکی. پزشک شما به دنبال علائم فیزیکی سرطان خون ، مانند رنگ پریدگی پوست در اثر کم خونی ، تورم غدد لنفاوی و بزرگ شدن کبد و طحال خواهد بود.
- آزمایش خون. با مشاهده نمونه ای از خون شما ، پزشک می تواند میزان غیر طبیعی گلبول های قرمز یا سفید خون یا پلاکت ها را تشخیص دهد – که ممکن است سرطان خون باشد.
- آزمایش مغز استخوان. پزشک شما ممکن است روشی مشابه آنچه که در تصویر بالا مشاهده می کنید را برای برداشتن نمونه ای از مغز استخوان از استخوان خاصره (هیپ) تان توصیه کند. مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند و باریک برداشته می شود. نمونه به منظور کشف سلول های سرطانی به آزمایشگاه ارسال می شود. آزمایش های تخصصی سلول های سرطان خون ممکن است ویژگی های خاصی را نشان دهد که برای تعیین گزینه های درمانی شما استفاده می شود.
درمان سرطان خون
درمان سرطان خون به عوامل زیادی بستگی دارد. پزشک گزینه های درمانی سرطان شما را بر اساس سن و سلامت کلی ، نوع سرطان و این که آیا به سایر قسمت های بدن تان از جمله سیستم عصبی مرکزی گسترش یافته است تعیین می کند.
درمان های رایج که برای مقابله با این سرطان استفاده می شود عبارتند از:
- شیمی درمانی. شیمی درمانی عمده ترین روش درمان سرطان خون به شمار می رود. در این روش درمانی دارویی از مواد شیمیایی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. بسته به نوع سرطان ، ممکن است یک دارو یا ترکیبی از داروها را دریافت کنید. ممکن است لازم باشد این داروها به صورت خوراکی مصرف کنید یا مستقیماً به داخل ورید تان تزریق شوند.
- درمان بیولوژیکی. درمان بیولوژیکی با استفاده از درمان هایی که به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند سلول های سرطانی خون را شناسایی و به آنها حمله کند ، کار می کند.
- درمان هدفمند. در درمان هدفمند از داروهایی استفاده می شود که به بخش های آسیب پذیر خاص سلول های سرطانی شما حمله می کنند. به عنوان مثال ، داروی imatinib (Gleevec) عملکرد پروتئین را در سلول های سرطانی خون افراد مبتلا به سرطان میلوژن مزمن متوقف می کند. این می تواند به کنترل بیماری کمک کند.
- پرتو درمانی. در پرتودرمانی از اشعه ایکس یا سایر پرتوهای پر انرژی برای آسیب رساندن به سلول های سرطانی و جلوگیری از رشد آنها استفاده می شود. در طول پرتو درمانی ، در حالی که دستگاه بزرگی به دور شما حرکت می کند ، روی تخت دراز می کشید و اشعه به نقاط دقیقی از بدن شما هدایت می شود. شما ممکن است در یک منطقه خاص از بدن خود که در آن مجموعه ای از سلول های سرطانی وجود دارد ، اشعه دریافت کنید و یا اینکه ممکن است اشعه به کل بدن تان هدایت شود. به منظور آماده سازی برای پیوند سلول های بنیادی نیز ممکن است از پرتودرمانی استفاده شود.
- پیوند سلول های بنیادی. پیوند سلول های بنیادی روشی است که در آن مغز استخوان درگیر را با مغز استخوان سالم جایگزین می کنند. قبل از پیوند سلول های بنیادی ، دوزهای بالایی از شیمی درمانی یا پرتو درمانی به منظور از بین بردن مغز استخوان درگیر خود دریافت خواهید کرد. سپس از سلول های بنیادی خون ساز تزریق می شود که به بازسازی مغز استخوان تان کمک می کند. ممکن است سلول های بنیادی را از یک اهدا کننده دریافت کنید و یا در بعضی موارد ممکن است از سلول های بنیادی خودتان نیز استفاده شود. پیوند سلول های بنیادی بسیار شبیه پیوند مغز استخوان است.
