سرطان های ارثی
ژن ها نقش بسیار مهمی در توسعه و ابتلا به بسیاری از سرطان ها ایفا می کنند. اما ارتباط ژنتیک با برخی از انواع خاص سرطان قوی تر است. به معنای اینکه برخی از سرطان ها هستند که بیشتر از سایرین به دلیل جهش های ژنتیکی ارثی ایجاد می شوند. البته تمام سرطان ها می توانند در دسته سرطان های ارثی قرار بگیرند، بسته به اینکه ژن آنها از والدین به ارث رسیده باشد، اما اثرگذاری این جهش های موروثی برای فعال شدن برخی از انواع سرطان بیشتر است.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
با این وجود طبق تمام تحقیقاتی که تاکنون توسط متخصصان انجام شده، عوامل محیطی و بیرونی مانند مصرف تنباکو، رژیم غذایی ناسالم، مصرف مشروبات الکلی، مواد مخدر، قرار گرفتن در معرض اشعه های خطرناک و مواد شیمیایی مختلف، اثرگذاری بسیار بیشتری نسبت به عوامل ژنتیکی در ابتلا به سرطان دارند. تقریبا 90 تا 95 درصد از تمام موارد به سرطان در اثر عوامل محیطی است، نه عوامل ژنتیکی و ارثی.
تمام سرطان ها در اثر جهش های ژنتیکی ایجاد می شوند، اما فقط 5 تا 10 درصد این جهش های ژنتیکی، در اثر عوامل موروثی هستند. عامل وراثت تنها گاهی از اوقات می تواند علت اصلی ابتلا به سرطان باشد، مخصوصا اگر یک نوع سرطان خاص در بین اعضای خانواده رایج باشد.
فهرست سرطان های ارثی
همانطور که اشاره کردیم تمام سرطان ها می توانند در دسته سرطان های ارثی باشند، اما برخی از آنان هستند که بیشتر از بقیه به خاطر جهش های ژنتیکی موروثی ایجاد می شوند. ریسک ارثی ابتلا به سرطان در اثر تغییرات کوچکی موسوم جهش ژنتیکی در ژن ها ایجاد می شود. جهش هایی که نسل به نسل به از والدین به فرزندان رسیده اند. زمانی که یکی از فرزندان این جهش های ژنتیکی خانوادگی را به ارث ببرد، در خطر بیشتری برای ابتلا به یک نوع خاص از سرطان قرار می گیرد.
رایج ترین سرطان های ارثی که در اثر جهش های ژنتیکی موروثی ایجاد می شوند، یا جهش های ژنتیکی معمولا شانس ابتلا به آنها را افزایش می دهند، عبارتند از:
- سرطان سینه
- سرطان روده
- سرطان پروستات
- سرطان رحم
- سرطان دهان رحم
- سرطان ملانوما (نوعی سرطان پوست)
- سرطان لوزالمعده یا پانکراس
ژنتیک و سرطان سینه
تقریبا 5 تا 10 درصد از سرطان های پستان، جزو سرطان های ارثی سینه هستند. ژن های معینی وجود دارند که بروز جهش در آنها می تواند منجر به ایجاد سرطان سینه شود. چنین جهش هایی گرچه اغلب در اثر عوامل محیطی اتفاق می افتند، اما می توانند در اثر ژنتیک موروثی هم باشند. ژن های مرتبط با سرطان سینه عبارتند از:
- BRCA1 و BRCA2
- ATM
- PALB2
- TP53
- CHEK2
- PTEN
- CDH1
- STK11
بسیاری از خانم هایی که به سرطان سینه مبتلا می شوند سابقه خانوادگی سرطان ندارند. اما اگر در خانواده شما، بستگان درجه یکی دارید که به سرطان سینه مبتلا هستند، احتمالا شانس ابتلای شما هم به این سرطان زیاد است.
خانم هایی که مادر، خواهر یا دختری دارند که به سرطان سینه مبتلاست، تقریبا دوبرابر دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. و داشتن دو نفر بستگان درجه یک مونث که سرطان سینه دارند، شانس ابتلای شما را سه برابر می کند.
همچنین اگر برادر یا پدر شما هم به سرطان سینه مبتلا شده است، شانس شما برای ابتلا به این سرطان بالاتر از دیگران است.
برای آشنایی بیشتر توصیه می کنیم مقاله آیا سرطان سینه ارثی است؟ را مطالعه نمایید.
ژنتیک و سرطان روده
بیشتر مبتلایان به سرطان روده، معمولا سابقه خانواگی از سرطان روده ندارند. با این وجود تقریبا یک سوم افرادی که به سرطان روده مبتلا شده اند، حداقل یک عضو دیگر هم در خانواده خود دارند که این سرطان را دارد یا داشته است.
افرادی که سابقه سرطان روده در بستگان درجه یک آنها وجود دارد (والدین، خواهر و برادران و فرزندان)، در ریسک بیشتری از ابتلا به این سرطان قرار دارند. همچنین اگر عضو خانواده شما قبل از 50 سالگی به این سرطان مبتلا شده باشد، یا بیشتر از یک نفر از بستگان شما به همان سرطان مبتلا شده باشند، احتمال ارثی بودن آن بسیار بیشتر است.
علت اصلی افزایش ریسک سرطان های ارثی هنوز معلوم نیست، اما این یک واقعیت است که جهش های ژنتیکی موروثی می توانند در کنار عوامل محیطی عامل تعیین کننده ای برای ابتلا به سرطان باشند.
برای اطلاعات بیشتر توصیه می کنیم مقاله سرطان روده ارثی را مطالعه نمایید.
ژنتیک و سرطان پروستات
سرطان پروستات از جمله مواردی است که می تواند در دسته سرطان های ارثی جای بگیرد. در برخی از موادر ابتلا به سرطان پروستات، جهش های ژنتیکی ارثی نقش داشته اند. با این وجود هنوز هم بیشتر سرطان های پروستات در مردانی اتفاق می افتد که سابقه خانوادگی سرطان ندارند.
هرچند داشتن پدر یا برادری که مخصوصا در زیر سن 50 سالگی به سرطان پروستات مبتلا شده، به معنای آن است که احتمالا ژن آن سرطان در خانواده شما هم وجود دارد و شانس خود شما نیز برای ابتلا به آن بالاست.
برای اطلاعات بیشتر توصیه می کنیم مقاله سرطان پروستات ارثی را مطالعه نمایید.
داشتن ژن سرطان چقدر خطرناک است؟
واقعیت این است که داشتن جهش های ژنتیکی ارثی از سرطان یک امر کاملا تصادفی است که می تواند هم از مادر و هم از پدر به ارث برسد. اولا اینکه اگر والدین شما یا حتی خواهر و برادرهایتان دارای ژن های سرطانی باشند هم به این معنی نیست که شما نیز حتما دارای همان جهش های ژنتیکی سرطانزا هستید.
بلکه به این معنی است که باید هرچه سریعتر پیش یک متخصص مراجعه کنید و تست ژنتیک سرطان دهید تا پزشک مطمئن شود که عامل ژنتیکی سرطان در بدن شما وجود نداشته باشد.
در وهله دوم، حتی اگر ژنتیک سرطان ارثی در شما وجود داشته باشد، به معنای آن نیست که حتما منجر به ایجاد سرطان خواهد شد. بلکه به معنی آن است که شما در خطر بیشتری از ابتلا به آن سرطان قرار دارید. بسیاری از افراد دارای ژنتیک سرطان هستند، اما هرگز در زندگی خود به سرطان مبتلا نمی شوند. یا اینکه به سرطانی مبتلا می شوند که ارتباطی با آن ژن سرطانی ارثی ندارد.
با این اوصاف عوامل محیطی هنوز هم موثرتر از عوامل وراثت هستند. هرچند اگر ژن های سرطانی در بدن شما وجود داشته باشد باید مراقبت بیشتری بکنید تا در صورت ابتلا به سرطان هرچه سریعتر و با علم به منشاء آن، فرآیند درمان را آغاز نمایید.
بهترین مرکز ژنتیکی سرطان
مرکز تخصصی درمان سرطان به آیند، به لطف حضور دکتر امینه واقفی، متخصص ژنتیک سرطان، بهترین خدمات آزمایش و مشاوره ژنتیک سرطان را در اختیار شما عزیزان قرار می دهد.
