ایا سرطان سینه ژنتیکی است

آیا سرطان سینه ژنتیکی است؟ سرطان سینه یکی از رایجترین اشکال سرطان در میان زنان است که عوامل مختلفی می توانند موجب بروز ان شوند. یکی از این عوامل خطرزا نیز، قطعا ژنتیک است.

عوامل خطرزای سرطان در واقع همه آن چیزهایی هستند که شانس ابتلا شما به بیماری سرطان را افزایش می دهد. اما داشتن یک عامل خطرزا یا حتی تعداد زیادی از آنها به این معنی نیست که مطمئناً به این بیماری مبتلا خواهید شد.

ژنتیک یا سرطان سینه ارثی یکی از آن عوامل خطرزا است که گریزی از آن نیست. اما داشتن ژن سرطان سینه، به معنای آن نیست که حتما به آن مبتلا می شوید. هرچند شانس افرادی که این ژن سرطانی را در بدن خود دارند، برای ابتلا به سرطان سینه بالاتر است. پس خونسردی خود را حفظ کنید و بیایید با هم به بررسی بیشتر سرطان سینه ژنتیکی بپردازیم.

عوامل خطرزای اجتناب ناپذیر سرطان سینه

همانطور که اشاره کردیم، یکسری عوامل خطرزا هستند که گریزی از آنها نیست و نمی توان از بروز آنها جلوگیری کرد. عواملی همچون سبک زندگی، محیط زندگی، رژیم غذایی و غیره، همگی عوامل قابل کنترلی هستند، اما برخی از عوامل ابتلا به سرطان سینه هم، به قول معروف آش کشک خاله هستند!

از جمله آنها نیز می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زن بودن : طبیعی است که اولین عامل مهم که شانس شما را برای ابتلا به سرطان سینه زیاد می کند، زن بودن است. مردان هم می توانند به سرطان سینه مبتلا شوند اما این سرطان در میان خانم ها بسیار رایج تر است.
• بالا رفتن سن: هرچقدر سن شما بالاتر برود، شانس شما برای ابتلا به سرطان سینه هم افزایش پیدا می کند. سرطان سینه اغلب در خانم های بالای 55 سال اتفاق می افتد. از این رو توصیه می شود خانم ها حداقل از 45 سالگی آزمایشات منظم چک آپ سالانه سرطان سینه را انجام دهند.
• سرطان سینه ارثی : تقریبا 5 تا 10 درصد از سرطان های پستان ارثی هستند. یعنی مستقیما در نتیجه تغییرات ژنتیکی موروثی که از والدین به فرزندان رسیده اند ایجاد می شوند.

علل رایج ابتلا به سرطان سینه

برخی از عوامل خطرزا نیز هستند که به صورت ععمومی ریسک ابتلا به سرطان سینه را در فرد افزایش می دهند. گرچه بیماری های ژنتیکی ارثی خودشان جزو عوامل خطرزا هستند، اما در زیر بیشتر به سایر عوامل اثرگذار روی ابتلا به سرطان سینه اشاره می کنیم:

• قرار گرفتن در معرض اشعه (مانند نور آفتاب ((که البته زیاد اتفاق نمی افتد)) یا پرتوهای درمانی)
• قرار گرفتن د رمعرض هورمون های زنانه (برخی هستند که به صورت طبیعی هورمون های زنانه زیادی دارند اما در برخی از اوقات سابقه هورمون تراپی م تواند ریسک سرطان سینه را بالاتر ببرد)
• شروع قاعدگی زیر 12 سالگی
• سابقه ابتلا به سرطان سینه در گذشته
• سابقه ابتلا به برخی از بیماری های خاص غیرسرطانی در گذشته

موارد زیر به صورت یکسالن شاس خانم ها و آقایان را برای ابتلا به سرطان سینه افزایش می دهند:

• سبک زندگی و عادات مربوط به رژیم غذایی
• چاقی مفرط
• نداشتن فعالیت فیزیکی به اندازه کافی
• مصرف بیش از حد مشروبا الکلی

سرطان سینه ارثی

تمام سرطان ها در اثر جهش های ژنتیکی ایجاد می شوند. در بسیاری از این مواقع این جهش های ژنتیکی طی شرایطی و به علل مختلفی در بدن ایجاد می شوند، در حالی که در برخی از موارد دیگر به صورت پیشفرض در بدن برخی از افراد وجود دارند. بعضی از جهش های ژنتیکی که منجر به ابتلا به سرطان سینه می شوند از والدین به فرزندان به ارث می رسند. بنابراین طبیعتا این افراد در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این نوع سرطان به سر می برند.

ژن سرطان سینه

شایع ترین علت ابتلا به سرطان پستان ارثی، جهش های ژنتیکی موروثی در ژن‌ های BRCA1 یا BRCA2 است. در سلول های سالم و طبیعی، این ژن ها در واقع به ساخت پروتئین هایی کمک می کنند که DNA آسیب دیده را ترمیم می کنند. در حالیکه نسخه ‌های جهش‌ یافته این ژن‌ ها ممکن است منجر به رشد و تقسیم غیرطبیعی سلولی گردند که در نهایت می ‌تواند منجر به سرطان شود.

• اگر یک نسخه جهش یافته از هر یک از ژن ها را از والدین به ارث برده باشید، خطر ابتلا به سرطان سینه در شما بیشتر خواهد بود.
• به طور متوسط، یک زن با جهش ژنتیکی در ژن های BRCA1 یا BRCA2 تا سن 80 سالگی تا حدود 7 الی 10 درصد در شانس ابتلا به سرطان سینه قرار دارد. البته تعداد اعضای دیگر خانواده که به این سرطان مبتلا هستند نیز در تعیین این درصد ابتلا موثر است. هرچقدر تعداد افراد خانواده که به سرطان سینه مبتلا هستند بیشتر باشد، شانس شما هم برای ابتلا به این سرطان بالاتر می رود.
• زنانی که یکی از این جهش‌های ژنتیکی را دارند، بیشتر در سنین پایین ‌تر به سرطان در هر دو سینه مبتلا می ‌شوند.
• زنانی که دارای یکی از این تغییرات ژنتیکی هستند همچنین در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان و برخی سرطان های دیگر نیز قرار دارند. (مردانی که یکی از این تغییرات ژنی را به ارث می برند نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان سینه و برخی دیگر از سرطان ها قرار دارند.)

دیگر ژن های سرطان سینه

جهش های ژنتیکی در ژن های دیگری هم هستند که می توانند منجر به بروز سرطان سینه ارثی شوند. این جهش های ژنتیکی بسیار کمتر شایع هستند و بیشتر آنها به اندازه جهش ژنتیکی در ژن های BRCA خطر ابتلا به سرطان سینه را افزایش نمی دهند. دیگر جهش های ژنتیکی سرطان سینه عبارتند از:

• ATM: ژن ATM به طور معمول به ترمیم DNA آسیب دیده کمک می کند (یا اگر سلول آسیب دیده قابل تعمیر نباشد به کشتن سلول کمک می کند). به ارث بردن 2 نسخه غیرطبیعی از این ژن باعث بیماری آتاکسی – تلانژکتازی می شود. به ارث بردن یک کپی غیرطبیعی از این ژن با بالا رفتن شانس ابتلا به سرطان سینه ارثی مرتبط است.
• PALB2: ژن PALB2 پروتئینی را می سازد که با پروتئین ساخته شده توسط ژن BRCA2 تعامل دارد. جهش در این ژن می تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه شود.
• TP53: ژن TP53 به توقف رشد سلول های دارای DNA آسیب دیده کمک می کند. جهش های ارثی این ژن باعث ایجاد سندرم Li-Fraumeni می شود. افراد مبتلا به این سندرم در خطر زیاد ابتلا به سرطان سینه و همچنین برخی سرطان های دیگر مانند سرطان خون، تومورهای مغزی و سارکوم (سرطان استخوان یا بافت همبند) قرار دارند. البته این جهش یکی از علت های نادر ابتلا به سرطان سینه است.

• CHEK2: ژن CHEK2 ژن دیگری است که به طور معمول به ترمیم DNA کمک می کند. جهش ژن CHEK2 خطر سرطان سینه را افزایش می دهد.
• PTEN: ژن PTEN به طور معمول به تنظیم رشد سلول کمک می کند. جهش های ارثی در این ژن می تواند باعث ایجاد سندرم کادن شود، یک اختلال نادر که افراد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان و تومورهای خوش خیم (غیر سرطانی) در سینه قرار می دهد و همچنین شانس رشد توده در دستگاه گوارش، تیروئید، رحم و تخمدان ها را نیز افزایش می دهد.
• CDH1: جهش های ارثی در این ژن باعث افرایش شانس ابتلا به سرطان معده می شود. زنان دارای جهش در این ژن نیز در معرض خطر ابتلا به سرطان تهاجمی سینه لوبولار هستند.
• STK11: نقص در این ژن می تواند منجر به سندرم Peutz-Jeghers شود. افراد مبتلا به این اختلال دارای لکه‌ های رنگدانه‌ ای روی لب‌ ها و دهان، و رشد پولیپ‌ ها در دستگاه ادراری و گوارشی هستند و خطر ابتلا به بسیاری از انواع سرطان از جمله سرطان سینه در آنها بیشتر است.

تشخیص سرطان سینه ارثی

برای اینکه بفهمید شانس ابتلا به سرطان ژنتیکی سینه در شما وجود دارد یا خیر، ابتدا باید سابقه خانوادگی خود، مخصوصا اعضای درجه یک را بررسی کنید. اگر حس کردید سابقه سرطان در خانواده شما وجود دارد، باید یک مرکز تخصصی سرطان مانند مرکز به آیند مراجعه کنید تا بعد از مشورت با پزشک، در صورت نیاز تحت آزمایشات تشخیصی قرار بگیرید.

علائم سرطان سینه

بسیاری از افراد هستند ممکن است سابقه خانوادگی سرطان سینه داشته باشند، اما از ان مطلع نباشند. به عنوان مثال ممکن است ژن این سرطان در خانواده وجود داشته باشد، اما کسی تا قبل از آن به آن مبتلا نشده باشد تا فرد بخواهد احساس خطر کند. اصولا تمام خانم ها باید از سنین بلوغ و مخصوصا 35 سالگی به بعد خودشان مراقب علائم سرطان سینه باشند.

چه منشأ سرطان سینه شما ارثی باشد، چه محیطی، باید مراقب علامت ها و نشانه های بروز سرطان سینه باشید. نشانه هایی که عبارتند از:

• پیدا شدن برآمدگی های کیست مانند یا توده های سفت جدید در بافت سینه، مخصوصا اگر تنها در یک سینه باشد
• زخم شدن ناحیه رنگی نوک سینه، یا تغییر ظاهر نوک سینه
• ترشح مایعات رنگی یا بی رنگ از نوک سینه
• برگشتن نوک سینه به داخل
• تغییر اندازه یا شکل کلی سینه
• فرو رفتن بخش هایی از پوست سینه
• ناراحتی یا ورم ناحیه زیربغل
• التهاب، جوش، قرمزی یا ورم سینه
• درد مداوم سینه که به دوره عادت ماهانه ارتباطی ندارد و بعد از تایم پریود هم باقی می ماند یا اینکه فقط در یک سینه است

درمان سرطان ارثی

اگر سرطان سینه منشأ ارثی و ژنتیکی داشته باشد، پزشکان می توانند راحت تر روش مناسب برای درمان آن را پیدا کنند. اصولا دانستن منشأ سرطان اثرگذاری زیادی روی تنظیم روش آن دارد. به صورت کلی بهترین روش برای درمان سرطان های سینه ارثی استفاده از درمان هایی همچون تارگت تراپی (درمان هدفمند) و ایمونوتراپی (ایمنی درمانی) است.

این روش های دارویی با هدفگیری پروتئین های خاص روی سلول های سرطانی، بدون آسیب زدن به بخش های دیگر بدن، اقدام به درمان سرطان سینه می کنند. اما روش های رایج تری که به صورت کلی برای درمان سرطان سینه مورد استفاده قرار می گیرند، بسته به شرایط و استیج سرطان، شامل شیمی درمانی، جراحی، پرتو درمانی و هورمونتراپی می شوند.

منبع

نویسنده : ندا ناصری – ویرایش : ندا ناصری