شیمی درمانی برای سرطان پستان

[author] [author_image timthumb=’on’]https://behayand.com/wp-content/uploads/2020/03/photo_2020-01-18_08-18-49.jpg[/author_image] [author_info]دکتر بهروز غریب

فوق تخصص هماتولوژی انکولوژی_ بیماریهای خون و سرطان بزرگسالان[/author_info] [/author]

در شیمی درمانی برای سرطان پستان از داروهای ضد سرطانی استفاده می شود که ممکن است به صورت  تزریقی یا خوراکی باشد. این داروها از طریق جریان خون حرکت می کنند تا در اکثر نقاط بدن به سلول های سرطانی برسند.

گاهی ممکن است شیمی درمانی مستقیماً به مایع نخاعی که مغز و نخاع را احاطه کرده است تزریق شود.

چه زمانی از شیمی درمانی استفاده می شود؟

همه زنان مبتلا به سرطان سینه به شیمی درمانی احتیاج نخواهند داشت، اما موقعیت های مختلفی وجود دارد که در آن ها شیمی درمانی توصیه می شود:

• بعد از عمل جراحی ( شیمی درمانی ادجوانت ): ممکن است شیمی درمانی ادجوانت برای شما تجویز شود تا بتواند سلول های سرطانی را که ممکن است در سینه شما بماند یا گسترش یافته باشد اما حتی در آزمایشات تصویربرداری نیز دیده نشده اند را بکشد. اگر این سلول ها رشد کنند، می توانند تومورهای جدیدی را در سایر نقاط بدن تشکیل دهند. شیمی درمانی ادجوانت، می تواند خطر بازگشت سرطان سینه را بسیار کاهش دهد.
• قبل از عمل جراحی (شیمی درمانی نئوادجوانت): شیمی درمانی نئوادجوانت شود می تواند تومور را کوچک کند تا با جراحی با وسعت کمتر و راحت تری قابل انجام باشد. به همین دلیل این نوع شیمی درمانی ها اغلب برای درمان سرطان هایی که خیلی بزرگ هستند (که به آن سرطان های پیشرفته موضعی گفته می شود) استفاده می شود. همچنین با دادن شیمی درمانی قبل از برداشتن تومور پزشکان می توانند ببینند كه سرطان چگونه به آن پاسخ می دهد. اگر اولین مجموعه داروهای شیمیایی درمانی اندازه تومور را کاهش ندهد پزشک شما می داند که سایر داروها مورد نیاز هستند. دقیقاً مانند شیمی درمانی کمکی، شیمی درمانی قبل از عمل نیز می تواند خطر بازگشت سرطان پستان را کاهش دهد.

برای انواع خاصی از سرطان سینه، مثلا اگر هنوز سلول های توموری در زمان جراحی وجود داشته باشد (همچنین به آن بیماری باقیمانده نیز گفته می شود)، ممکن است بعد از عمل، شیمی درمانی بیش تری به شما ارائه شود تا شانس بازگشت سرطان (عود) کاهش یابد.

• برای سرطان پیشرفته سینه: شیمی درمانی می تواند به عنوان اصلی ترین روش درمانی برای خانم هایی که سرطان آنها در خارج از ناحیه سینه و زیر بغل گسترش یافته است استفاده شود همچنین در صورت تشخیص و یا بعد از درمان های اولیه مورد استفاده قرار گیرد. طول مدت درمان بستگی به این دارد که شیمی درمانی چگونه کار می کند و چقدر خوب آن را تحمل می کنید.

بعضی اوقات مشخص نیست که شیمی درمانی مفید خواهد بود یا خیر.

داروهای شیمی درمانی که برای سرطان پستان مورد استفاده قرار می گیرند.

شیمی درمانی را می توان قبل از عمل یا بعد از عمل انجام داد. در بیش تر موارد در هنگام استفاده از ترکیبات چند دارویی، شیمی درمانی مؤثرتر است. امروزه پزشکان از ترکیبات مختلفی استفاده می کنند و مشخص نیست که کدام ترکیب واحد به وضوح بهترین است.

داروهای ادجوانت و نئوادجوانت

• آنتراسایکلین ها مانند دوکسوروبیسین (آدریامایسین) و اپیروبیسین (Ellence)
• تاکسان ها مانند پاکلیتاکسل (تاکسول) و دوستاکسل (تاکسوترا)
• 5-فلوئورووراسیل یا کپسیتابین
• سیکلوفسفامید (سیتوکسان)
• کربوپلاتین (پاراپلاتین)

بیش تر اوقات از ترکیب 2 یا 3 از این داروها در شیمی درمانی استفاده می شود.

داروهای سرطان پیشرفته سینه

• تکسان ها مانند پاکلیتاکسل (تاکسول)، دکستاکسل (تاکسوترا)، و پاکلیتاکسل متصل به آلبومین (Abraxane)
• آنتراسایکلین ها (Doxorubicin ، doxorubicin lipoxomal pegylated (
• عوامل پلاتین (سیس پلاتین ، کربوپلاتین)
• وینورلبین (نابلین)
• جمسیتابین
• ایکسابپیلون (Ixempra)
• اریبولین (هالاون)

ترکیبی از داروها معمولاً برای درمان سرطان اولیه سینه مورد استفاده قرار می گیرد اما سرطان پیشرفته سینه اغلب با داروهای شیمیایی منفرد درمان می شود. با این وجود برخی از ترکیبات مانند پاکلیتاکسل به علاوه جمسیتابین معمولاً برای درمان سرطان پیشرفته سینه مورد استفاده قرار می گیرند.

برای سرطانهایی که HER2 مثبت هستند ممکن است یک یا چند دارو که HER2 را هدف قرار دهند، استفاده شوند.

شیمی درمانی چگونه انجام می شود؟

داروهای شیمیایی شیمی درمانی سینه به طور معمول به داخل ورید (سیاهرگ) تزریق می شوند، تزریق در طی چند دقیقه یا به عنوان تزریق برای مدت زمان طولانی تری انجام می شود. این نوع شیمی درمانی می تواند در مطب پزشک، مرکز تزریق یا در بیمارستان انجام شود.

اغلب برای تجویز دارو رگهای قوی‌ و بزرگ نیاز هست و کاتتر های وریدی مرکزی (CVCs) یا دستگاه های دسترسی وریدی مرکزی در رگ مورد استفاده قرار میگیرند. از آن ها برای تزریق داروها، فرآورده های خونی، مواد مغذی یا مایعات در خون استفاده می شود. همچنین می توان از آن ها برای نمونه گیرب خون برای آزمایش استفاده کرد.

انواع مختلف CVC وجود دارد.  متداول ترین  آن پورت و PICC است. برای بیماران مبتلا به سرطان سینه این کاتتر در سمت مقابل سینه ای که جراحی شده و غدد لنفاوی برداشته شده است، تعبیه می شود.

شیمی درمانی بصورت دوره ای انجام می شود و پس از آن یک دوره استراحت به شما فرصت می دهد تا از اثرات داروها بهبود یابید. چرخه ها اغلب 2 یا 3 هفته طول دارند. این برنامه بسته به داروهای مورد استفاده متفاوت است.

به عنوان مثال در یک دوره بعضی داروها، فقط در روز اول دوره تجویز می شود. اما  داروهای دیگر امکان دارد برای چند روز متوالی یا هفته ای یک بار داده می شوند. سپس در پایان دوره، برنامه شیمی درمانی برای شروع چرخه بعدی تکرار می شود.

با توجه به داروهای مورد استفاده، شیمی درمانی اغلب به مدت 3 تا 6 ماه تجویز می شود. طول مدت درمان سرطان پیشرفته سینه بستگی به این دارد که چقدر خوب درمان جلو می رود وچه عوارض جانبی شیمی درمانی برای شما دارد.

شیمی درمانی با دوز متراکم

پزشکان دریافته اند که دادن چرخه های نزدیک به هم برای برخی از داروهای شیمی درمانی می تواند احتمال بازگشت سرطان را کاهش داده و درصد زنده ماندن برخی از زنان را بهبود بخشد.

به عنوان مثال دارویی که به طور معمول هر 3 هفته یک بار مصرف می شود ممکن است هر 2 هفته یک بار مصرف شود. این روش با کاهش سلول های خون می تواند منجر به مشکلات بیش تر شود بنابراین برای همه زنان این روش تجویز نمی شود.

داروهای شیمیایی که گاهی به این روش داده می شود دوکسوروبیسین (آدریامایسین) و سیکلوفسفامید (سیتوکسان) است و پس از آن هفتگی پاکلیتاکسل (تاکسول) قرار می گیرد.

عوارض جانبی احتمالی شیمی درمانی در سرطان سینه

داروهای شیمیایی می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند. این عوارض به نوع و دوز داروهای داده شده و طول مدت درمان بستگی دارد. برخی از رایج ترین عوارض جانبی احتمالی عبارتند از:

• ریزش مو
• تغییرات ناخن
• زخم های دهان
• از دست دادن اشتها یا تغییر وزن
• تهوع و استفراغ
• اسهال

شیمی درمانی همچنین می تواند سلولهای خون ساز مغز استخوان را تحت تأثیر قرار دهد که می تواند منجر به موارد زیر شود:

• احتمال افزایش عفونت (بعلت تعداد کم گلبول های سفید)
• کبودی یا خونریزی آسان ( بعلت تعداد پلاکت خون پایین)
• خستگی (بعلت تعداد کم گلبول های قرمز و دلایل دیگر)

این عوارض های جانبی معمولاً پس از پایان درمان از بین می روند. اغلب روش هایی برای کاهش این عوارض جانبی وجود دارد. به عنوان مثال داروهایی وجود دارند که می توانند برای جلوگیری یا کاهش تهوع و استفراغ کمک کنند.

عوارض جانبی دیگر نیز ممکن است به وجود آید. برخی از این موارد با داروهای شیمیایی خاص رایج است. از تیم مراقبت سرطان درباره عوارض جانبی احتمالی داروهای خاصی که دریافت می کنید بپرسید.

تغییرات قاعدگی و مشکلات باروری

برای خانم های جوان تر تغییر در دوره های قاعدگی یک عارضه رایج شیمی درمانی است. یائسگی زودرس (نداشتن دوره قاعدگی ) و ناباروری (عدم توانایی باردار شدن) ممکن است در این بانوان رخ دهد و امکان دارد این عوارض دائمی باشد.

برخی از داروهای شیمیایی نسبت به سایرین احتمال بیش تری در بروز این بیماری را دارند. هرچه خانم مسن تر باشد وقتی شیمی درمانی می شود احتمال اینکه یائسگی را پشت سر بگذارد یا در نتیجه نابارور شود بیش تر است.

وقتی این اتفاق بیفتد احتمال پوکی استخوان افزایش می یابد. داروهایی وجود دارد که می توانند در جلوگیری از پوکی استخوان کمک کنند و یا حتی این مشکل را درمان کنند.

حتی اگر دوره شیمی درمانی شما متوقف شده باشد ممکن است بتوانید باردار شوید. باردار شدن در هنگام شیمی درمانی می تواند منجر به نقص هنگام تولد و مداخله در درمان شود. اگر قبل از درمان از نظر جنسی فعال هستید ، مهم است که در مورد پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنید.

برای خانم های مبتلا به سرطان سینه که دارای گیرنده هورمون مثبت هستند، بهتر است از روش‌های هورمونی جلوگیری از بارداری مانند قرص های ضد بارداری استفاده نکنند. توصیه می کنیم با انکولوژیست و هم با متخصص زنان و زایمان خود (یا پزشک خانواده) در مورد بهترین گزینه ها صحبت کنید.

اگر می خواهید بعد از معالجه سرطان سینه ممکن است اقدام به بارداری کنید حتما قبل از شروع درمان با پزشک خود مشورت کنید و در مورد نگرانی های باروری برای زنان مبتلا به سرطان بیشتر تحقیق نمایید.

اگر هنگام سرطان پستان باردار هستید می توانید تحت درمان قرار بگیرید. برخی از داروهای شیمیایی را می توان با اطمینان در طی 2 ماهه آخر بارداری مصرف کرد.

آسیب قلب در اثر شیمی درمانی

با وجود این که این بیماری شایع نیست دوکسوروبیسین، اپیرووبیسین و برخی داروهای شیمیایی دیگر می توانند باعث آسیب دائمی قلب شوند (کاردیومیوپاتی).

در صورت استفاده از دارو برای مدت طولانی یا در مقادیر زیاد این خطر بیش تر فرد را تهدید می کند. همچنین در صورت استفاده از داروهای دیگری که می توانند باعث آسیب قلبی شوند (مانند داروهایی که HER2 را هدف قرار می دهند) صدمات ناشی از این داروها بیش تر اتفاق می افتد.

سایر عوامل خطر نارسایی قلبی مانند سابقه خانوادگی مشکلات قلبی، فشار خون بالا و دیابت نیز در صورت دریافت یکی از این داروها می توانند شما را در معرض خطر قرار دهند.

اکثر پزشکان قبل از شروع تجویز یکی از این داروها، عملکرد قلب شما را با آزمایش هایی مانند اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب) یا اسکن MUGA بررسی می کنند. آن ها همچنین دوزها را به دقت کنترل می کنند و بسیار مراقب علائم مشکلات قلبی هستند و ممکن است به طور مرتب تست های قلبی را در طول درمان تکرار کنند.

اگر عملکرد قلب بدتر شود درمان با این داروها به طور موقت یا دائمی متوقف می شود. هنوز هم در بعضی از افراد علائم خسارت ممکن است تا ماه ها یا سال ها پس از متوقف شدن درمان ظاهر نشود.

آسیب عصبی (نوروپاتی) در اثر شیمی درمانی

بسیاری از داروهای مورد استفاده در معالجه سرطان سینه از جمله تاکسان ها (دکستاکسل، پاکلیتاکسل و پروتئین پیکلسیاکسل)، عوامل پلاتین (کربوپلاتین، سیس پلاتین)، وینورلبین، اریبولین، و ایگزابپیلون می توانند به اعصاب در دست ها، بازوها و پاها آسیب وارد کنند.

این آسیب ها ممکن است گاهی اوقات منجر به علائم در مناطقی مانند بی حسی، درد، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن، حساسیت به سرما یا گرما یا ضعف شود.

در بیش تر موارد این علائم پس از متوقف شدن درمان از بین می روند اما در بعضی از خانم ها ممکن است مدت زمان طولانی طول بکشد تا این علائم از بین برود و یا حتی ممکن است این علائم دائمی شود. اما باید بدانید داروهایی وجود دارد که می تواند به این علائم کمک کند.

سندرم دست و پا

برخی از داروهای شیمیایی مانند کپسیتابین و دوکسوروبیسین لیپوزومی می توانند کف دست ها و کف پا را تحریک کنند. به این بیماری سندرم دست و پا گفته می شود.

علائم اولیه این بیماری شامل بی حسی، سوزن سوزن شدن و قرمزی است. اگر این بیماری بدتر شود دست و پا می توانند متورم و ناراحت کننده یا حتی دردناک شوند.

ممکن است تاول پوستی یا حتی زخم های باز ایجاد شود. درمان خاصی برای این بیماری متاسفانه وجود ندارد اگرچه برخی از کرم ها یا استروئیدها قبل از شیمی درمانی برای کمک به این مشکل داده می شوند.

این علائم به تدریج با قطع دارو یا کاهش دوز بهتر می شوند. بهترین راه برای پیشگیری از سندرم شدید دست و پا این است که در صورت بروز علائم به پزشک خود بگویید تا دوز دارو تغییر کند یا داروهای دیگری تجویز شود.

کاهش عملکرد مغز بر اثر شیمی درمانی

بسیاری از زنانی که تحت درمان شیمی درمانی سرطان سینه قرار دارند از کاهش اندک عملکرد ذهنی خبر می دهند. آن ها امکان دارد در تمرکز و حافظه مشکلاتی داشته باشند که ممکن است مدت زمان طولانی طول بکشد.

در مطالعاتی که نشان می دهد عملکرد مغز بخاطر انجام شیمی درمانی یک عارضه جانبی درمان می باشد، ثابت شده است که اغلب این علائم تنها چند سال ادامه دارند.

افزایش خطر ابتلا به لوسمی

به ندرت برخی داروهای شیمیایی می توانند باعث بیماری های مغز استخوان شوند، مانند سندرم های میلوسیپلاسمی یا حتی لوسمی میلوئید حاد ( سرطان سلولهای سفید خون)

اگر این اتفاق بیفتد معمولاً طی 10 سال پس از درمان است. برای اکثر خانم ها فواید شیمی درمانی در جلوگیری از بازگشت سرطان سینه یا طولانی شدن زندگی به احتمال زیاد از خطر این عارضه نادر اما جدی فراتر خواهد رفت.

وجود احساس ناخوشایند یا خستگی

بسیاری از خانم ها بعد از شیمی درمانی مانند گذشته احساس سلامتی نمی کنند. غالباً در این بانوان احساس درد باقیمانده یا درد بدن و از بین رفتن خفیف عملکرد بدنی وجود دارد. این تغییرات ممکن است بسیار ظریف باشد و به مرور زمان به آرامی اتفاق بیفتد.

خستگی یکی دیگر از مشکلات رایج برای زنانی است که شیمی درمانی دریافت کرده اند. این خستگی ممکن است چند ماه تا چندین سال طول بکشد. اغلب می توان به آن ها کمک کرد تا این احساس را از بین ببرند، بنابراین مهم است که به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید که دچار این نوع احساسات شده اید.

ورزش، چرت زدن و صرفه جویی در مصرف انرژی ممکن است به این بانوان توصیه شود. اگر مشکل خواب یا بی خوابی دارید می توانید این مشکل را درمان کنید. بعضی اوقات خستگی می تواند نشانه افسردگی باشد که ممکن است با مشاوره و یا داروها به شما کمک کند.

منبع : cancer