علائم سرطان پستان ، هر چیزی است که احتمال ابتلا شما به سرطان پستان را افزایش می دهد. اما داشتن یک یا چند عامل ایجاد خطر به معنای ابتلا قطعی شما به این بیماری نیست. برخی از عوامل ایجاد خطر سرطان پستان مواردی هستند که شما نمی توانید آنها را تغییر دهید، مثلاً افزایش سن یا به ارث بردن تغییرات خاص ژنتیکی که باعث می شوند خطر ابتلا به سرطان پستان در شخص بیشتر شود. ما به بررسی عوامل ایجاد خطر ابتلا به سرطان پستان که قابل تغییر نیستند ! خواهیم پرداخت.
گروه پزشکان بهایند، اولین مرکز هوشمند فوق تخصصی پیشگیری، تشخیص و درمان سرطان (اولین مرکز تخصصی درمان هدفمند و ایمنی درمانی)
ارتباط مستقیم با مرکز:
زن بودن
این امر اصلی ترین عامل ایجاد خطر ابتلا به سرطان پستان می باشد. درست است که مردان هم می توانند به سرطان پستان مبتلا شوند، اما این بیماری در زنان بسیار شایع تر از مردان است.
افزایش سن
هرچه شخص پیرتر شود، خطر ابتلا به سرطان پستان در آن افزایش می یابد. بیشتر سرطان های پستان در زنان 55 سال و بالاتر دیده می شود.
به ارث بردن تغییرات خاص ژنتیکی
اینطور به نظر می رسد که حدود 5٪ تا 10٪ از موارد سرطان پستان ارثی است. به این معنی که این بیماری مستقیماً ناشی از تغییرات ژنی (جهش) هستند که از والدین به شخص منتقل شده است.
BRCA1 و BRCA2: شایع ترین علت سرطان پستان از طریق وراثت، جهش در ژن BRCA1 یا BRCA2 است. در سلول های عادی این ژن ها در ساخت پروتئین هایی که DNA آسیب دیده را ترمیم می کنند نقش دارند. اما نسخه های جهش یافته این ژن ها می تواند منجر به رشد غیر طبیعی سلول شود که در نهایت منجر به سرطان می شود.
- اگر احیانا شما یک نسخه جهش یافته از هر یک از این ژن ها را از والدین خود به ارث برد باشید، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان در شما وجود دارد.
- به طور متوسط یک زن با جهش ژن BRCA1 یا BRCA2 ، به احتمال بسیار زیاد تا سن 80 سالگی به سرطان پستان مبتلا می شود. این خطر تحت تأثیر تعداد اعضای خانواده که مبتلا به سرطان پستان باشند هم افزایش می یابد. هر چه تعداد بیشتری از اعضا خانواده به این بیماری مبتلا شوند، خطر ابتلا شخص به سرطان پستان هم بیشتر می شود.
- زنانی که یکی از این جهش ها را داشته باشند، به احتمال زیاد در سنین پایین تری به سرطان پستان مبتلا شده و این سرطان هر دو پستان شخص را درگیر می کند.
- خانمهایی که یکی از این تغییرات ژنی را داشته باشند، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان داشته و برخی سرطان های دیگر نیز آن ها را تهدید می کند. (همچنین مردانی که یکی از این تغییرات ژنتیکی را به ارث می برند، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان، پروستات و برخی سرطان های دیگر دارند.)
- در ایالات متحده جهش های BRCA در قوم یهود اشکنازی (اروپای شرقی) بیشتر از سایر گروه های نژادی و قومی رخ می دهد.
سایر ژن ها: سایر جهش های ژنی نیز می توانند منجر به سرطان های ارثی پستان شوند. این جهش های ژنی بسیار کمتر دیده می شوند و اکثر آن ها به اندازه ژن های BRCA خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهند.
ATM: ژن ATM در حالت عادی به ترمیم DNA آسیب دیده کمک می کند (یا در صورت بهبود نیافتن سلول آسیب دیده، آن را نابود می کند). به ارث بردن 2 نسخه غیر طبیعی از این ژن باعث بروز آتاکسی تلانژکتازی (ataxia-telangiectasia) می شود. اما به ارث بردن یک نسخه غیر طبیعی این ژن، به میزان بالایی در بروز سرطان پستان در اعضا خانواده نقش دارد.
TP53: ژن TP53 به توقف رشد سلول های دارای DNA آسیب دیده کمک می کند. جهش های ارثی در این ژن باعث ایجاد سندرم Li-Fraumeni می شود. مبتلایان به این سندرم در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان و همچنین برخی سرطان های دیگر مانند سرطان خون، تومورهای مغزی و ساركوم (سرطان استخوان یا بافت پیوندی) هستند. این جهش یکی از علت های نادر و کمیاب در بروز سرطان پستان می باشد.
CHEK2: ژن CHEK2 نیز ژن دیگری بوده که در حالت عادی در ترمیم DNA کمک می کند. جهش در این ژن خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.
PTEN: ژن PTEN به تنظیم رشد سلول ها کمک می کند. جهش های ارثی در این ژن می تواند باعث سندرم کوودن (Cowden) شود، اختلال نادری که افراد را در معرض خطر بیشتری برای سرطان و تومورهای خوش خیم (غیرسرطانی) در پستان، دستگاه گوارش، تیروئید ، رحم و تخمدان قرار می دهد.
CDH1: جهش های ارثی در این ژن باعث ایجاد سرطان ارثی منتشر معده می شوند. در زنان مبتلا به این جهش ، احتمال خطر ابتلا به سرطان تهاجمی لوبولار افزایش می یابد.
STK11: نقص و جهش در این ژن می تواند منجر به بروز سندرم پوتز جگر یا Peutz-Jeghers شود. افراد مبتلا به این اختلال لکه های رنگدانه ای بر روی لب و دهان، پولیپ (رشد غیر طبیعی) در مجاری ادراری و گوارشی و خطر بیشتر برای ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطان پستان را دارند.
PALB2: ژن PALB2 پروتئینی ایجاد می کند که با پروتئین ساخته شده از ژن BRCA2 در تعامل است. جهش در این ژن نیز می تواند منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان در شخص شود.
جهش در چندین ژن دیگر نیز به سرطان پستان مرتبط می شود، اما ما فقط تعداد کمی از موارد را که نسبتا مهم تر بودند بررسی کردیم.
مشاوره و آزمایش ژنتیک
آزمایش ژنتیکی برای جستجو و یافتن جهش های ارثی در ژن های BRCA1 و BRCA2 و یا حتی در ژن هایی مانند PTEN ، TP53 و سایر موارد گفته شده انجام می شود. این کار ممکن است برای برخی از زنانی که به سرطان پستان مبتلا شده اند یا حتی برای زنانی که در معرض خطر زیادی برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند، مثل داشتن سابقه خانوادگی، گزینه مناسبی باشد. در حالی که آزمایش ژنتیک در بعضی موارد می تواند کمک کننده باشد، اما لازم نیست که همه زن‌ها برای انجام این تست اقدام کنند، بلکه باید مزایا و معایب آن هم با دقت در نظر گرفته شود.
داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان پستان
بیشتر زنانی که به سرطان پستان مبتلا می شوند، سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری را ندارند. اما زنانی که بستگان نزدیک آن ها به سرطان پستان مبتلا باشند، در معرض خطر بیشتری قرار دارند. داشتن خویشاوند درجه یک (مادر ، خواهر یا دختر) که مبتلا به سرطان پستان باشند، تقریباً خطر ابتلا به سرطان را دو برابر می کند. مبتلا بودن ۲ تن از خویشاوندان درجه یک، ریسک را در حدود ۳ برابر افزایش می دهد.
به طور کلی حدود 15٪ از زنان مبتلا به سرطان پستان، یک عضو در خانواده خود دارند که به این بیماری مبتلا می باشد.
داشتن سابقه شخصی ابتلا به سرطان پستان
اگر زن در یک پستان خود مبتلا به سرطان باشد، احتمال آنکه سرطان جدیدی در پستان دیگر یا در بخش دیگری از همان پستان درگیر ایجاد شود بسیار افزایش می یابد. این موضوع با عود کردن یا بازگشت دوباره سرطان پستان متفاوت است. اگرچه این خطر به طور کلی کم است، اما زنان جوان تر که مبتلا به سرطان پستان هستند باید خیلی بیشتر به این موضوع توجه کنند.
نژاد و قومیت شما
به طور کلی در زنان سفید پوست نسبت به زنان آفریقایی-آمریکایی احتمال ابتلا به سرطان پستان کمی بیشتر است. در زنان زیر 45 سال، سرطان پستان در زنان آفریقایی-آمریکایی شایع تر می باشد. احتمال مرگ بر اثر سرطان نیز در زنان آفریقایی-آمریکایی بیشتر است. زنان آسیایی، اسپانیایی و آمریکایی های بومی خطر کمتری برای ابتلا به سرطان و مرگ در اثر این بیماری را دارند.
این خطر در نژادهای مختلف با توجه به انواع سرطان پستان نیز با هم متفاوت است. به عنوان مثال زنان آفریقایی-آمریکایی سه برابر کمتر از نژاد های دیگر به سرطان پستان سه گانه منفی مبتلا می شوند.
قد بلند بودن
بسیاری از مطالعات نشان داده که زنان قد بلند از زنان کوتاه قد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. دلایل این موضوع دقیقاً مشخص نیست، اما ممکن است با عواملی که بر رشد زودرس تأثیر می گذارد ارتباط داشته باشند. مانند تغذیه در اوایل زندگی، عوامل هورمونی و عوامل ژنتیکی.
داشتن بافت پستان متراکم
پستان ها از بافت چربی، بافت فیبری و غده تشکیل شده‌اند. هنگامی که پستان بافت غددی و بافت فیبری بیشتری نسبت به بافت چربی داشته باشد، پستان ها در ماموگرافی متراکم تر به نظر می رسند. زنانی که پستان متراکم دارند در مقایسه با خانم هایی که تراکم پستان متوسط و معمولی دارند، حدود 2 برابر بیشتر به سرطان پستان مبتلا می شوند.
تعدادی از عوامل مانند سن، وضعیت یائسگی، استفاده از داروهای خاص (از جمله هورمون درمانی در یائسگی)، بارداری و ژنتیک در تراکم پستان تأثیر دارند.
برخی از توده‌های خوش‌خیم پستان
زنانی که برخی از توده های خوش خیم (غیر سرطانی) پستان را دارند، احتمال ابتلا به سرطان پستان هم در آنها بیشتر می شود. برخی از این شرایط بیشتر از سایرین خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهند. پزشکان اغلب شرایط خوش خیم پستان را به 3 گروه تقسیم می کنند:
ضایعات غیر پرولیفراتیو (Non-proliferative): این شرایط خطر سرطان پستان را آنچنان تحت تأثیر قرار نداده یا به میزان بسیار اندک تحت تاثیر قرار می دهند. این توده ها شامل موارد زیر هستند:
- فیبروز یا کیست ساده (گاهی اوقات بیماری یا تغییرات فیبروکیستیک (fibrocystic) نامیده می شود)
- هایپرپلازی خفیف
- آدنوز (غیر اسکلروزان)
- تومور فیلودس (خوش خیم)
- پاپیلومای واحد
- نکروز چربی
- اتساع مجاری شیری
- فیبروز پری‌داکتال
- متاپلازی اسکواموس (Squamous) و آپوکرین (apocrine)
- کلسیفیکاسیون Epithelial-related
- سایر تومورها (لیپوم، هامارتوما، همانژیوم، نوروفیبروما، آدنوموی اپیتلیوم)
نکته: ماستیت(عفونت پستان) تومور نبوده و خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش نمی دهد.
ضایعات پرولیفراتیو بدون آتیپی (بدون بدشکلی سلولی): در این شرایط رشد سلولی در کانال ها یا لوبول های پستان رخ می دهد، اما سلول ها ظاهر غیر طبیعی ندارند. این شرایط به نظر ریسک ابتلا به سرطان پستان را کمی افزایش می دهد. این توده ها عبارتند از:
- هیپرپلازی داکتال معمولی (بدون اتیپی)
- فیبروآدنوما
- آدنوز اسکلروزان
- پاپیلوماتوز
- Radial scar
ضایعات پرولیفراتیو با آتیپی: در این شرایط سلول های مجاری یا لوبول های بافت پستان بیش از حد طبیعی رشد کرده و ظاهر طبیعی ندارند. این نوع ضایعات به دو نوع زیر تقسیم می شوند:
- هایپرپلازی آتیپیک مجرایی (ADH)
- هایپرپلازی آتیپیک لوبولار (ALH)
خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان مبتلا به این ضایعات، حدود ۴ تا ۵ برابر بیشتر از زنان غیر مبتلا می باشد. اگر زنی علاوه بر این مشکلات دارای سابقه خانوادگی سرطان پستان هم باشد، خطر ابتلا به سرطان در او افزایش می یابد.
کارسینوم لوبولار درجا (LCIS)
در LCIS سلول هایی که شبیه سلول های سرطانی هستند، در لوبول های غدد شیری پستان رشد می کنند اما از دیواره لوبول ها خارج نشده و به بافت های اطراف آسیب نمی رسانند. LCIS به عنوان سرطان در نظر گرفته نمی شود. چرا که معمولا در صورت عدم درمان، در خارج از لوبول گسترش نیافته و به سرطان تهاجمی پستان تبدیل نمی شود. اما زنان مبتلا بهLCIS حدود 7 تا 12 برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند.
قاعدگی زودرس
زنانی که به دلیل قاعدگی زودرس (به ویژه قبل از ۱۲ سال) چرخه های قاعدگی بیشتری داشته‌اند با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان رو به رو هستند. این افزایش خطر ممکن است به دلیل بیشتر در معرض قرارگرفتن سلول های پستان با هورمون های استروژن و پروژسترون باشد.
یائسگی بعد از ۵۵ سالگی
زنانی نیز که به دلیل یایسگی دیرتر (بعد از ۵۵ سال) چرخه های قاعدگی بیشتری داشته‌اند با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان رو به رو هستند. این افزایش خطر ممکن است به دلیل بیشتر در معرض قرارگرفتن سلول های پستان با هورمون‌های استروژن و پروژسترون باشد.
قرار گرفتن قفسه پستان در معرض تابش رادیواکتیو
زنانی که در گذشته برای درمان سرطان های دیگر مانند بیماری هوچکین (Hodgkin) تحت رادیو تراپی قفسه پستان قرار گرفته‌اند، به میزان قابل توجهی شانس بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند. میزان این خطر با سن بیمار در زمان رادیوتراپی متغیر است. این خطر در سنین نوجوانی و جوانی، زمانی که پستان ها در حال رشد هستند بیشتر می شود. البته رادیوتراپی پس از ۴۰ سالگی، آنچنان خطری برای ابتلا شخص به سرطان پستان را ایجاد نمی کند.
قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES)
از دهه ۱۹۴۰ تا اوایل دهه ۱۹۷۰، بعضی از زنان باردار یک داروی مشابه استروژن به نام DES را برای کاهش سقط جنین استفاده می کردند. این زنان در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان بودند. زنانی که مادرشان در حین بارداری آن ها از این دارو استفاده کرده باشند نیز به میزان کمی دارای احتمال بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان هستند.
مرتبط : سرطان پستان چیست؟ ، عوامل موثر در ایجاد سرطان پستان چه چیزهایی هستند؟ ، سرطان پستان چقدر شایع است ؟
